De nieuwste versie van het (online rapid) circus Champions Chess Tour (CCT), die (aldus chess.com) “het beste combineert uit de vorige edities én het (allereerste) Chess.com Global Championship”, bestaat uit zes tornooien, en vervolgens een play-off en een finale. De Airthings Masters 2023 is het eerste luik, en de winnaar mag alvast uitkijken naar een plaats in de CCT-Play-off. De heleboel staat open voor alle GM’s én wie zich vooaf kwalificeert op chess.com (ik bespaar u de details), en de vele uitverkorenen (het waren er 146) spelen dan een Play-in, 9 ronden Zwitsers, gevolgd door een Match Play, waarin minimatchen (2 partijen en evt. een Armageddon) uitmaken wie waar verder mag. Het resulteert in 56 gelukkigen die worden ingedeeld in 3 reeksen voor de Knock-out-fase, resp. met 8, 16 en 32 deelnemers. Klein detail: reeks 1 wordt gevormd door de 6 besten tot dan toe plus de automatisch geplaatste heren Carlsen en So, vanwege “uitzonderlijke verdiensten”, lees resp. winnaar van de vorige editie en winnaar van het Chess.com Global Championship 2022. Elke reeks heeft eigen prijzengeld en CCT-punten, en de spelers die op het einde van de cyclus de meeste CCT-punten hebben verzameld krijgen een plek in de CCT-Play-off. U bent nog mee?
Of we dit (ten dele) nieuwe beestje moeten toejuichen, wil ik wel in het midden laten, maar de vraag mag gesteld worden. Aan de ene kant krijg je nu veel meer gegadigden – niet meer altijd dezelfde toppers – zij het in reeksen, en het draait natuurlijk vooral om die hoogste reeks, met máár 8 spelers, aan de andere kant is er qua tegenstand mogelijk wat meer water in de soep (of de wijn zo u wil), omdat ook schakers van iets mindere garnituur de topreeks kunnen halen. Voor de krakken in dit soort dingen à la Carlsen en Nakamura (ik loop weer vooruit) misschien minder obstakels op weg naar roem en prijzenpot. Je kunt het alleszins met steeds ledere ogen aanzien: de almaar grotere greep van het schaakplatform chess.com op de schaakwereld (hallo, FIDE?), het daar naadloos bijhorende snelschaakformat (rapid en/of blitz) en dus de almaar vaker opduikende suggestie dat het reguliere, klassieke schaak, dat de meesten van ons toch beschouwen als het enige échte schaak (ook al pikken we geregeld graag een rapidje of blitzie mee), zo stilaan zijn tijd heeft gehad en zal moeten wijken voor fast chess. Ten slotte: wie bepaalt daar wie wel of niet mag meedoen en waarom? En daar hoef ik vast geen namen bij te noemen …
Ik vertelde nog niet alles over deze CCT-make-over. Ook nieuw in de knock-outfase zoals hier geconcipieerd is dat verliezers niet meteen uitgeschakeld zijn: zij komen terecht in een verliezerspoule, die verder parallel met de winnaarspoule verloopt, en kunnen via winst in hun poulefinale alsnog om de hoofdprijs strijden, eerst tegen de verliezende finalist van de winnaarspoule en vervolgens tegen de winnaar zelf. En als die winnaar verliest, krijgt die een herkansing in een zogenaamde Grote Finale, want voor iedereen geldt dat je pas uitgeschakeld bent als je twee keer een match verliest. Zoals Nakamura terecht opmerkte: dit systeem bevoordeelt de sterk(st)e speler, want die kan zich een ongelukje permitteren, of anders gezegd, die moet je (alleen of met een andere speler) twee keer verslaan om hem uit te tellen. Uiteraard geldt dit systeem niet enkel voor reeks 1, maar ook voor 2 en 3. Wat wel kan verschillen is het aantal partijen per match: 4 of 2, al dan niet met Armageddon om de knoop door te hakken, maar u bent vast tureluurs als ik u daarover in detail probeer wijs te maken.
Om een al lang verhaal (achtergrond, context …) niet eindeloos te laten uilopen, één snelle blik op de ontwikkelingen. In reeks 1 vinden we naast Carlsen en So het zestal dat Play-in en Match Play het best doorstond: Gukesh, die de Play-in had gewonnen (7,5/9) en vervolgens Kramnik met een droge 3-0 aftroefde in de Match Play, Firouzja, Erigaisi, Nakamura, Mamedov en Sarana (“Sa-wie?” vraagt u vast net als ik: een 22-jarige Russische GM, 2668 ELO). Het zal u niet verbazen dat Carlsen achtereenvolgens Sarana, Erigaisi en ten slotte, in de finale van de winnaarspoule, Nakamura het nakijken gaf, die op zijn beurt eerst Gukesh en vervolgens So naar de verliezerspoule had verwezen. Zoals u uit de vorige alinea al hebt begrepen, mocht kersvers verliezer Nakamura eerst alsnog aan de slag in de verliezerspoule, voor een finale tegen So, die eerst Sarana en vervolgens Erigaisi had verslagen. Nakamura won, et voilà, mocht in de Grote (en albeslissende) Finale nogmaals Carlsen in de ogen kijken. In tegenstelling tot de eerste finale, waar alles remise was en Carlsen het haalde met Armageddon, wist de champ deze keer één partij te winnen (en ook één keer met de schrik vrij te komen) en dat volstond: met 2,5-1,5 werd de Onvermijdelijke ook eindwinnaar van de Airthings Masters 2023 en de eerste triomfator van het vernieuwde CCT-seizoen. What else is new? hoor ik mezelf denken, want uiteraard is hij nog steeds de beste schaker ter wereld, officieel of niet, en verder is dit soort dingen op zijn maat geschoeid: de grote Magnus-show, waarin ook anderen figureren (lees: figuranten zijn), omdat hij nu eenmaal moet kunnen schitteren. Die lede ogen van daarstraks, ik krijg ze hoe langer hoe minder weg …
Er waren natuurlijk ook nog reeksen 2 en 3. Ook die leverden een eindwinnaar op, met CCT-punten en kwalificatierechten voor/in volgende CCT-luiken. In de eindstrijd kregen we telkens een gelijkaardig spektakel als in reeks 1. In de 2de reeks won Caruana de winnaarsfinale van Yu, vervolgens won Yu de verliezersfinale van Yakkuboev en tot slot nam Caruana Yu ten tweede male te grazen in de Grote finale: Caruana eindwinnaar. In reeks 3 was het Sevian die de winnaarspoule won, ten koste van medefinalist Praggnanandhaa, die op z’n beurt de verliezerspoule naar zich toe haalde door Bortnyk te verslaan, om dan in de Grote Finale weer de duimen te moeten leggen voor dezelfde Sevian van de vorige keer: Sevian eindwinnaar. Dat maakt dus een 3 op 3 wat dezelfde-spelers-in finale-en-Grote-Finale betreft. Hoe (on)zinnig is dat? kun je vragen, met de uitspraak van Nakamura in gedachten dat het syteem de sterk(st)e bevoordeelt. Verder merkt u op wat ik eerder al aangaf met meer “water in de soep (of wijn)”. We hadden Sarana al, daarnet Yakkuboev (21, Oezbekistan, 2630) en Bortnyk (26, Oekraïne, 2605) en verder, meer in reeks 3 dan reeks 2, een aantal nobele (on)bekenden. De spoeling is wat dunner, heet dat, maar de winnaar wint onverminderd voort (en mogelijk nog makkelijker dan anders). Misschien is het wel hoog tijd dat de nieuwe lichting voluit doorbreekt …