Mocht u het nog niet weten, in het najaar zijn er verkiezingen. Ja, zegt u, ’t is keus, dat wisten we al,  voor de gemeenten, maar wat dat nu met schaken te maken heeft? Wel, niets. Maar er wordt ook, in oktober, een nieuwe FIDE-president gekozen, en dat zou alvast meer met schaken te maken moeten hebben dan het doorgaans doet. Schaakpolitiek en schaken, je kunt niet zeggen dat er géén verband is, maar het zijn soms wel totaal andere werelden. Niettemin, de laatste ontwikkelingen verdienen enige aandacht, alleen al omdat ze er zijn. Het ziet er immers naar uit dat het einde van een tijdperk wordt ingeluid, al is het allerminst duidelijk hoe nieuw het nieuwe tijdperk echt zal blijken te zijn: of de FIDE Farm wezenlijk verschilt van  George Orwells wereldberoemde dierenboerderij is nog maar de vraag. _LEESMEER_

Goed, wat zijn die laatste ontwikkelingen dan? Dat huidig FIDE-president Kirsan Ilyumzhinov al een tijd onder vuur lag, hadden we al eens in beeld gebracht: het afgelopen jaar kreeg hij o.m. van zijn vrijwel voltallige raad van bestuur een niet-bindende motie op z’n bord om zich niet herkiesbaar te stellen. Een en ander was het gevolg van het feit dat hij eerder al door de Amerikanen op een zwarte lijst was gezet, waardoor hij alle financiële zaken moest overlaten aan Georgios Makropoulos, z’n 2^de man en nu de facto waarnemend president. Zelf deed hij ongegeneerd verder, alsof Makropoulos maar een stand-innetje was en de zaken snel weer gewoon zouden worden zodra hij de Amerikanen en wie hem “onterecht belasterden” in de rechtbank een substantieel poepje had laten ruiken. Maar wat rook en bleef ruiken was vooral zijn eigen persoontje, want alle beloofde rechtszaken bleken niet meer dan het bekende geblaat en weinig, pardon, géén wol.

In februari werd bekend, via een open brief van FIDE-penningmeester Adrian M. Siegel, dat het Zwitserse UBS (Union Bank of Switzerland) de rekeningen van FIDE zou bevriezen, m.n. vanwege de Amerikaanse sancties tegen FIDE-president Ilyumzhinov. Die reageerde op de hem eigen manier: het was fake news en enkel bedoeld om hem zwart te maken en zijn campagne – want natuurlijk was hij weer kandidaat – te schaden. Zoals we eerder al berichtten (Wie wordt FIDE-president, 11 april 2018), bleek vervolgens dat de bank wel degelijk zou doen wat was aangekondigd, uiterlijk op 30 april. Dat gebeurde ook, al vernamen we het pas dágen later, en zo bleek het FIDE-geld (dat op 30 april werd bevroren, in in het allerijlst de eerste week van mei) ondergebracht te zijn op twee “fiduciaire rekeningen”, m.n. Kei Trading Services Ltd in Hong Kong en Arkion SA in Zwitserland.

Maar we lopen wat vooruit. Begin april, op hun eerste jaarvergadering van 2018 in Wit-Rusland en naar aanleiding van de uitslaande financiële brand, verzocht de raad van bestuur Ilyumzhinov unaniem om per direct op te stappen – quod non, of wat had u gedacht? Meteen nadien maakte (waarnemend chef) Makropoulos zijn eigen kandidatuur bekend. Kroniek van een aangekondigd ‘nieuw leven’, trouwens, want het was allang duidelijk geworden dat het schip aan het zinken was en dan kun je het maar beter op tijd verlaten. De ratten doen dat ook, en de beeldspraak is misschien wel van toepassing: als je de godganse tijd met Ilyumzhinov in bad hebt gezeten kun je moeilijk doen alsof je niet even nat bent.

Terwijl Makropoulos en tal van vroegere medestanders van Ilyumzhinov zich opwerpen als de ‘broodnodige’ nieuwewindblazers, zien anderen vooral oude wijn in oude zakken. Het brengt kort achter elkaar twee ‘jeugdvrienden’ tegenover elkaar. In de loop van mei wordt bekend dat IM Malcolm Pein, o.m. succesvol organisator van de London Chess Classic, zich bij Makropoulos aansluit (waar hij meteen een niet onbesproken lid van het team de deur uitwerkt), en dat GM Nigel Short zich ook kandidaat stelt voor de hoogste functie. Laten we wel wezen: ‘serieuze’ kandidaten hebben zelden veel kans gemaakt: Bessel Kok, Anatoly Karpov, Gary Kasparov trokken allemaal aan het kortste eind tegen Ilyumzhinov, omdat het principe één land, één stem de deur natuurlijk wagenwijd openzet voor malversaties: voor een leuke financiële tegemoetkoming zijn vele landen, pardon hun machthebbers en/of diens mannetjes, maar al te bereid om hun stem te geven aan de meest biedende. Waar Short de broodnodige steun  zal halen is dus een vraag, en geen kleintje. Dan lijken de kansen van Stein om mee op de kar te springen van Makropoulos (en de volgende keer zelf een gooi te doen naar het presidentschap), en en passant alvast een incorrupte wind te laten waaien in het oude corrupte clubje, een fractie groter. Maar volgens Short maakt Pein alleen zichzelf wat wijs, zo’n beetje als nuttige idioot van de kliek  Makropoulos.

Dat we, met drie kandidaten tot dan toe, nog niet aan de nieuwe aardappelen waren, is een open deur. Intussen zijn er echter nog laatstere ontwikkelingen geweest. Voor 3 juli – en we zijn zo goed als zover – moe(s)ten de kandidaten hun ‘ticket’ bekendmaken, een ‘wie doet wat’ van hun team. Ilyumzhinov maakte zich nog onmogelijker dan hij al was door de schimmige Thaise prinses Rajadarasri Jayankura op te voeren, de internetvage ‘Belg’ Inal Sheripov en ene Glen Stark die achteraf volkomen fictief bleek. Hoe ver kan je te ver gaan? De spreekwoordelijke druppel of niet, maar korte tijd later trok de Russische Schaakfederatie haar steun voor Ilyumzhinov in en schoof een nieuwe kandidaat naar voor: politicus Arkady Dvorkovitsj (ook: Dvorkovich). Die was van 2012 tot 2018 Russisch vicepremier en daarvoor (van 2008 tot 2012) assistent van de president van de Russische Federatie. In beide functies diende hij onder huidig premier Medvedev: eerst toen Medvedev president was en Poetin premier, en nadien toen Medvedev premier was en Poetin president. (Dat ‘stromaneuver’, bedoeld om de wet te omzeilen dat je geen drie keer achter elkaar president kunt zijn, staat in Rusland overigens bekend als de rokade.) Hij heeft goede banden met Medvedev en dat is, terloops gezegd, ook een schaakliefhebber.

Het was een belangrijke zet in een spel waarvan we de finesses meestal niet te zien krijgen. Enerzijds kon huidig president Ilyumzhinov nu wel zowat een kruis beginnen maken over zijn kansen op een nieuwe termijn. Zonder Russische steun en met de machtige Russische lobby tegen hem, zouden vele eertijds ‘gewillige landen’ nu ook gewillig hun kar draaien. De verwachting was dan ook dat hij spoedig de handdoek zou gooien, wat intussen, m.b. afgelopen vrijdag (29 juni), ook effectief is gebeurd. Anderzijds is de nieuwe kandidaat een pion bij uitstek van Rusland en/of de Russische Schaakfederatie, die beiden jarenlang Ilyumzhinov hebben gesteund. Nu diens houdbaarheidsdatum verstreken is, is het tijd voor een nieuwe man, die kan zorgen voor de continuïteit, lees: het blijven domineren van de schaakwereld. Ilyumzhinov heeft overigens al zijn steun uitgesproken, wat valt daar niet van te denken? Bovendien staat Dvorkovitsj op nummer 49 van de lijst van Russische politici, zakenlui en dies meer die vooralsnog niet onder Amerikaanse sancties tegen Rusland vallen maar al een soort van waarschuwing hebben gehad dat die sancties eraan komen. Vinden we dat geruststellend? 

Wat de ‘tickets’ betreft, het team Makropoulos bestaat op Pein na uit oudgedienden, die volop hebben deelgehad aan de era van Ilyumzhinov. Of dat zal volstaan om voldoende leden te ‘overtuigen’ is de vraag. Dvorkovitsj heeft alleszins een  team dat ‘iets frissers’ lijkt te hebben. Er zitten zomaar even drie GM’s bij: president van de Franse Schaakfederatie Bachar Kouatly, de Peruviaan Julio Granda Zuniga en de Chinese (intussen Qatarese) oud-wereldkampioene Zhu Chen. Dát en de Russische lobbymacht zouden wel eens kunnen ‘aanspreken’. Het zuiverst in de aanbieding – hashtag cleanhands4fide – is wellicht het team Short. Je weet ten minste dat zij tegen het dubieuzefigurencircus zijn én tegen de dominantie van één land. Of dat ook wat oplevert, is een andere zaak. Kortom, wat het wordt en wie het wordt, zal nog moeten blijken. Oktober is nog even weg, er kan nog flink gelobbyd, gemanipuleerd, omgekocht etc. worden, maar misschien is er ook een sprankel hoop dat Ilyumzhinov en co. (and the likes of them) eindelijk in de vuilbak van de geschiedenis verdwijnen.