Het werd – ergens – alweer aangekondigd als “het sterkste tornooi ooit”, maar hoe slecht te veel zout ook mag wezen, neem gerust enkele korrels van dat goedje bij die kwalificering. Hoewel. De 12^de editie van Norway Chess (ook bekend geweest als Altibox) is natuurlijk geen kleintje, vergeleken met veel ander fraais in het internationale schaak. Het aantal deelnemers is weliswaar beperkt tot 6 (meestal waren het er 10), en dat is een reden om niet te snel te spreken van “sterkste tornooi ooit”, maar daar tegenover staat wel dat het 6 kleppers zijn: Carlsen, Caruana, Nakamura, ergo de huidige top 3, aangevuld met wereldkampioen Ding en jonge goden Praggnanandhaa en Firouzja. Toegegeven, dat is niet mis.

Bovendien is er nu voor het eerst ook een equivalent (o.a. qua prijzengeld) vrouwelijk tornooi. Ook daar wat je mag noemen 6 klepsters: wereldkampioene Ju, voormalig uitdaagster Lei, verder Humpy (Koneru), (Anna) Muzychuk, Vaishali (zus ván, als u dat nog altijd niet weet: shame on you) en levende legende Pia Cramling , op haar 61^ste nog altijd ruim binnen de top 30. De eerste drie zijn absolute top, de anderen schurken daar tegenaan of zijn dat vele jaren geweest/hebben dat vele jaren gedaan. Uit dit alles hebt u begrepen dat, net als in het Kandidatencircus (m/v) onlangs, broer en zus P. en V. beiden van de partij zijn in dit “sterkste tornooi ooit”. Het is niet het laatste unicum.

Norway Chess is wel in die zin uniek dat er een heel eigen format wordt gehanteerd. Om overdadig remiseren tegen te gaan, is bepaald dat elke confrontatie sowieso een winnaar moet hebben. Als het klassieke gebeuren onbeslist afloopt, wordt er maximaal twintig minuten later een Armageddonpartij gespeeld met dezelfde kleuren, tempo 10 versus 7 minuten en met winstdwang voor wit. Voor de puntentoekenning betekent dat het volgende:  klassieke winst levert 3 punten op (verlies: 0), Armageddonwinst (of gelijkwaardig) 1,5 punt (verlies: 1). Of je daarmee meer (klassieke) strijd doet oplaaien, valt echter te betwijfelen, zie de salonremise van 14 zetten in Ding–Carlsen in ronde 1 (waarover straks meer), waarna de oud-champ moeiteloos remise (en dus winst) behaalde in de Armageddon-toet.

Wat mogen we zoal verwachten, alvast van sommige deelnemers (m/v)? Laten we eens beginnen met vijfvoudig winnaar Carlsen, die al een half jaar lang geen klassieke partij meer heeft gespeeld. Naar eigen zeggen is hij benieuwd naar zijn huidig niveau in deze. Niemand die dat gelooft, op z’n minst tot hij een aantal keren achter elkaar gaat zitten krasselen, zoals vorig jaar. Iets pregnanter is de vraag naar de vorm van Ding. Die heeft na het gewonnen WK maandenlang niet gespeeld, was kennelijk ook een tijd ziek (en/of down), en kwam sinds januari weer boven schaakwater, zij het als een uiterst bleke wereldkampioen. De bleekste ooit, zeg maar. Ook voor hem een pijnlijk ontwaken, in die mate dat zijn ambitie nu beperkt is tot: niet als laatste eindigen. Tja.

Bij de dames gaat mijn aandacht in eerste instantie uit naar Vaishali, die zich in het afgelopen jaar, via een opmerkelijke triomf in de Grand Swiss, plaatste voor het Kandidatentornooi (v) in Toronto, en plus als 3^de speelster uit India de GM-titel behaalde, en in de 2^de helft van datzelfde Kandidatentornooi een 5/5 scoorde, goed voor een gedeelde 2-4^de plaats. Kan ze bevestigen, en nestelt ze zich net als broer Pragg in de wereldtop? Ook om naar uit te kijken: de eeuwig jonge Pia Cramling, drie keer nummer 1 van de wereld, die ondanks haar 61 lentes nog steeds (veel) hoge toppen scheert. Een uitzonderlijke schaakgrootheid, met wie de anderen niet snel klaar zullen zijn. Ook van wereldkampioene Ju, aanvankelijk misschien gezien als van tweede garnituur achter Hou, maar die sindsdien ijzersterk op haar troon is gebleven, valt wellicht wat te verwachten.

Ronde 1, open. Remisegedoe, zei ik daarstraks, en zie: drie op drie van dat. Ding–Carlsen duurde maar 14 zetten, drievoudige herhaling inbegrepen, alsook het kwartiertje avondmalen van Carlsen na zet 4 (getuige Nakamura: “Noedels, een slaatje, een grote pizza pepperoni …”). “Ik had honger”, luidde het nadien bij de Noor. 10 zetten later was het remise en in het Armageddonvervolg gooide Carlsen alles simpel dicht. Toen Ding uiteindelijk het  enig mogelijke gaatje openwrikte, gingen de torens eraf en kon hij alleen nog overleven (of sterven). Tegen de Italiaan van Caruana had Nakamura zijn huiswerk klaar, wat hem groot tijdvoordeel opleverde, maar één missertje veegde de grijns van zijn gezicht. Hij ontsnapte met een zwaar bevochte remise, om dan in Armageddon keurig toe te slaan. Het meest dramatisch was de zege in twee keer van Praggnanandhaa tegen Firouzja. Nadat hij in de klassieke ontmoeting zijn kansen niet had kunnen verzilveren en tijdig afwikkelde naar remise, haalde hij het in het alles-of-nietsvervolg in ziedende tijdnood, met nog 1 seconde op de klok, terwijl Firouzja door zijn vlag ging. Geen van beiden had dat eigenlijk meteen door, dus ze deden dapper nog wat verder. De eerste stand laat weinig afscheiding zien: de drie winnaars staan op 1,5, de drie verliezers op 1.

Ronde 1, dames. Hetzelfde liedje, mutatis mutandis, al werd er hier klassiek wel telkens goed slag geleverd. Cramling kwam nooit eerder zo dicht bij een zege tegen Humpy, maar die greep haar enige kans met handen en voeten aan en klaarde de klus met remise in de 2^de   partij. Pragg zag eerst hoe zus Vaishali een pion had tegen Ju, en een uur later hoe ze een pion in het krijt stond. Het werd niettemin remise, waarna Ju vlotjes het Armageddonspel naar zich toe trok. Muzychuk wist in de lange partij haar kansen niet te benutten en kreeg daarvoor van Lei billenkoek in de korte. Ook hier dus drie leidsters met 1,5 en drie rode lantaarnes met 1.

Ronde 2, open. Opnieuw leverde het klassieke gebeuren geen overwinnaars op. Het was al van 2019 geleden dat Carlsen nog eens had gewonnen van Nakamura, en ook deze keer zou dat niet lukken. De Amerikaan had zelfs iets betere kansen, maar het verschil was niet groot en Carlsen hield remise. Winnen in Armageddon was vervolgens een noodzaak, maar dat was voor hem in Noorwegen al 26/31 keer goed gegaan, dus die 27^ste ging ook. In de andere twee confrontaties wonnen de verliezers van gisteren. Voor het eerst ooit maakten Ding en Praggnanandhaa klassiek remise (hun score tot dan was 0-2), waarna Ding het beslissende spelletje won. Firouzja kwam positioneel beter te staan tegen Caruana, maar wist er niets mee te bereiken, waarna hij in een beklijvend potje Armageddon eerst nauwelijks overleefde en vervolgens via een kemel van zijn onfortuinlijke tegenstander nog met de volle buit aan de haal ging. Carlsen gaat dus met 3 punten aan de leiding, Caruana staat eenzaam laatst met 2 en de rest zit tussenin met 2,5.  

Ronde 2, dames. In het klassieke luik alweer twee remises, maar ook de eerste winst hier in Noorwegen. Die was voor, jawel, Vaishali, die Humpy het nakijken gaf, al had die er een tijdje beter voor gestaan. Als er zelden meteen wordt gewonnen, dan levert zo’n uitzondering in één klap 3 punten op, en dat tikt aardig aan, natuurlijk. Daarmee staat Vaishali echter nog geen straat voor, want ook Ju en Lei triomfeerden, na Armageddon en ten koste van resp. Muzychuk en Cramling. Vaishali komt dus aan de kop met 4 punten, voor Ju en Lei met 3, Muzychuk en Cramling met 2 en Humpy met 1,5.      

Ronde 3, open. En nu kregen de heren het ook te pakken. Slechts één remise in de klassieke fase, en twee overwinningen. Laat ik beginnen met Nakamura, die lichtelijk verrast was door de Tarrasch van Firouzja (“helemaal niet bekeken”) en dus wat zeilen moest bijzetten, al wist de Fransman ook niet helemaal hoe hij de zaak naar zich toe had moeten trekken. Nakamura maakte het vervolgens vlot af in Armageddon. Intussen had hij ook een inzicht klaar over Carlsen, met name dat die wat meer risico’s placht te nemen tegen het jonge geweld en veel meer op veilig speelde tegen “ons, oudjes”. Aanleiding: Carlsen vertikte het tegen Praggnanandhaa een keer of drie om te rokeren en vond finaal dan ook geen veilige haven meer voor z’n monarch. De jongeman uit Chennai strafte de euvele overmoed van zijn tegenstander uiterst bedreven en dito genadeloos af en behaalde daarmee zijn eerste klassieke zege tegen de oud-wereldkampioen. De wereldkampioen zelf, Ding, kreeg van Caruana een nieuwtje voor de kiezen, dat weliswaar niet dodelijk was, maar hem wel uit z’n comfortzone haalde. Het leidde ertoe dat hij drie kwartier in het krijt kwam, waarbij hij eerst nog wel mooie zetten vond, maar uiteindelijk mistastte, waarna de stelling snel naar de haaien ging. Uiteraard onderging de stand enkele notoire wijzigingen. De winnaars van de dag springen naar de eerste twee plaatsen: Praggnanandhaa wipt naar stek 1, met 5,5 punten, Caruana naar 2 met 5. Ja, zo snel kan het hier gaan. Op 3 en 4 volgen Nakamura met 4 en Firouzja met3,5. Carlsen, 3 punten, duikt van van 1 naar 5, Ding staat op net die plaats die hij wou vermijden, met 2,5.

Ronde 3, dames. Niet het laatste unicum, zei ik ergens in de eerste alinea’s. Hier nog één: broer en zus staan samen aan de leiding, elk in het eigen tornooi, elk met 5,5. Vaishali speelde met zwart tegen Muzychuk twee keer remise, goed voor 1-1,5 winst en het behoud van haar 1^ste plaats. In Humpy–Lei werd het 1,5-1, na een niet zo spetterende klassieke partij en missers van Lei met seconden op de klok in Armageddon. Het pijnlijkst was de 1,5-1 nederlaag van Cramling tegen Ju. In een in wezen zuivere remisestelling snoepte de wereldkampioene de pluspion van haar opponente van het bord, een blunder die een stuk en de partij had moeten kosten, maar Cramling zag het niet en vergat simpelweg te winnen. Dat beide speelsters de combinatie in kwestie misten, vind ik behoorlijk onbegrijpelijk: ik schat dat ik het zelf, als toch héél bescheiden schaker in vergelijking, wel zou gezien hebben, althans in een klassieke partij en zonder tijdnoodzorgen, al is het makkelijk spreken als je niet zelf voor het bord en in de partij zit. Niet getreurd, want Cramling zette nog een reuzegevecht op het getouw in Armageddon, al leverde dat finaal niet meer op dan een verliesremise. Daardoor blijft Ju met 4,5 in het spoor van Vaishali (5,5), terwijl Lei nu 3^de is met 4. Cramling, Humpy en Muzychuk zijn 4-6 met 3.

Nog een uitsmijter uit de sensatieblaadjessfeer. Kennelijk heeft Carlsen weer een vriendin. Dat wil zeggen: die duikt namelijk met regelmaat op aan zijn zijde (of hand) op foto’s i.v.m. het tornooi. Al heb ik geen flauw idee hoe oud of nieuw deze relatie eigenlijk is, en of het mogelijk niet dezelfde vriendin is als intussen jaren geleden, die al die tijd uit de schijnwerpers gebleven. Wie zal het zeggen, en bovendien, het zijn onze zaken niet. Behalve als ze kan schaken, natuurlijk …