… twee uitsmijters (zie onder). In de voorbije twee weken hadden twee tornooien plaats, eentje met Carlsen en zonder Niemann, en eentje met Niemann en zonder Carlsen. We hoeven er niets achter te zoeken, want het kon ook niet anders, maar het is misschien wel het beeld dat we voortaan zullen krijgen, met een grote kans dat het eerste veel meer zal voorkomen dan het tweede. Nu ja, genoeg daarover, wat gebeurde er in bedoelde tornooien?

Laten we beginnen met het Amerikaans kampioenschap. Bij de heren dus mét Niemann, die knap begon tegen de 15-jarige Yoo – dat las u al – en dat zo mooi vond dat hij er niets wou over zeggen (“… speaks for itself” maar weer). Waarop Yoo zich wat geschoffeerd voelde en dus maar verwoestend terugsloeg tegen So, de winnaar van de laatste twee edities. Geen respectlozigheid verder of irritatieve uitlatingen, alvast tot zowat op het einde met het bizarre ik-pak-je-koning-effe-weg-want-zijn-kruis-is-los van Sevian tegen uitgerekend Niemann, die er uiteindelijk kennelijk wel de humor van inzag, of althans geen reden zag voor commotie of andere ambras (terwijl hij anders de potige uitspraken niet schuwt). Voor de grap had men het algauw over het tornooi van de respectloosheid (een “onthoofde koning”, stel je voor), maar het nam niet weg dat er vooral goed en stevig schaak werd gespeeld.

Ongeveer halverwege – er waren 14 deelnemers, dus 13 ronden – stond Caruana met een +4 aan de leiding, met een vol punt voor de verrassende Robson (+2) en een halfje meer op een pelotonnetje van vier. So (-1) stond nogal troosteloos in het onderste derde, Aronian, bij zijn eerste deelname, nog troostelozer (-2). De twee andere Olympiërs, Domínguez Pérez en Shankland, deden het wat beter, of minder slecht, met resp. +1 en +0.  Bij de dames was meervoudig kampioene Krush naar de leiding geklommen, naast Megan Lee, terwijl naamgenote Alice Lee kort daarvoor nog leidde, maar nu de rol wat moest lossen, en ook Yu niet mee opschoof.

Deel twee stond, althans bij de heren, in het teken van consolideren. Robson slaagde er wel in een halfje in te lopen, maar Caruana bleef ongeslagen voorop en zelfs de snelle remise met Aronian in de laatste ronde volstond om buiten schot te blijven, hoe Robson ook probeerde om in extremis een tiebreak af te dwingen. Caruana (8,5) voor het eerst sinds lang weer VS-kampioen – een opsteker na het voorbije kwakkeljaar – voor Robson (8) en, gedeeld 3^de, Liang en Domínguez Pérez (7,5). Xiong (7) werd 5^de, terwijl So zich nog in de bovenste helft wist te werken (6,5), zij het op een gedeelde 6^de plaats met Shankland, Sevian en Niemann, van wie de laatste twee eigenlijk in de onderste helft eindigden. Aronian (6) werd 10^de, na één schamele zege en twee nederlagen.

Een stuk spannender werd de afloop bij de dames. Nadat (Megan) Lee terrein had verloren, nestelde Yu zich naast Krush op de eerste plaats, om vervolgens een half punt uit te lopen. In de voorlaatste ronde volgde de onderlinge confrontatie, waarin ervaren rot Krush het haalde en dus over Yu sprong. Tijd voor het obligate drama, dus. In de laatste ronde kwam Krush tegen haar eeuwige rivale Zatonskih niet verder dan remise, terwijl Yu erin slaagde Cervantes op de knieën te krijgen, die van vijf overwinningen op rij kwam en naar plaats 3 was opgerukt, waar ze nog net meedeed voor de 1^ste of 2^de plaats. Ondanks die nederlaag werd Cervantes alvast ongedeeld 3^de, een alleszins heel mooi resultaat, terwijl Krush en Yu in een tiebreak de titel gingen betwisten.

Zoals het hoort, werd dat bloedstollend. En ook een clash van stijlen. Jeugd en vechtlust tegen ervaring en positionele kracht: de 20-jarige Jennifer Yu, die in het hele tornooi 8 keer won en 3 keer verloor, en dus geen enkele remise speelde, versus meervoudig kampioene  Irina Krush, 38 al, die de volle 13 ronden ongeslagen was gebleven. In de twee voorziene rapidpartijen wonnen beiden met wit, zodat een ultiem Armageddon de beslissing moest brengen. Al na 9 zetten blunderde Yu (met zwart) een volle loper weg, maar na de eerste schok ging ze vlijtig op zoek naar complicaties en tegenkansen. Terwijl de tijd almaar vreselijker voorttikte – geen increment in de eerste 60 zetten, nadien 2” – lukte het Krush niet (met toren en 2 lopers tegen dame) haar opponente mat te krijgen. In de oververhitte eindfase speelde ze eerst nog, met drie seconden op de klok en nog 15 zetten vóór increment, een illegale zet en ging, nadat dat was rechtgezet, twee zetten later door haar vlag. Yu wint zo, en allerminst onverdiend, haar tweede VS-titel (de eerste was in 2019), al zou de negende voor Krush evenmin misstaan hebben. Een zinderend slot in een felbevochten kampioenschap!  

Het tweede tornooi waarvan sprake was Aimchess Rapid, het 8^ste en voorlaatste luik van de Meltwater Champions Chess Tour. Meteen de laatste ‘regular’ van deze onlinecyclus, wat betekent dat de 16 deelnemers een round robin voorronde spelen en dat de 8 besten vervolgens een knock-outeindronde in matchformaat betwisten. Lucratief voor de happy few, en op maat van Carlsen, die het minstens ten dele zelf op poten heeft gezet. Laat ik het daar bij houden.

Van Carlsen gesproken, die werd in de voorronde drie keer gevloerd (en ging geen enkele keer lopen) – zijn jongste overwinnaar ooit luistert voortaan naar de naam Gukesh – maar dat belette hem niet om, na Duda (28/15), Gukesh, Mameyarov en Erigaisi (27), zich als 5^de te plaatsen (26). Abdusattorov (23), Rapport (22) en Vidit (21)haalden het ook. In de eindronde, kwartfinales, elimineerde Duda Vidit en Carlsen Erigaisi, telkens met een duidelijke 2,5-0,5, waarna Duda een ronde later (en niet voor het eerst) Carlsen uitschakelde (3-1). In de andere helft werd het jonge geweld, Abdusattorov en Gukesh, huiswaarts gespeeld door ‘oudjes’ Mamedyarov en Rapport, telkens met het kleinste verschil (2,5-1,5), en in de halve finale ging het oudste oudje, Mamedyarov, door ten koste van het jongere, Rapport, maar wel na tiebreak (2-2 en 1,5-0,5). De finale, in twee matches, liep uit op een nieuwe tiebreak. Duda won de eerste (3-1) en leek de tweede goed te beginnen, maar verslikte zich dan onverwacht, waarna Mamedyarov doorduwde en de bordjes gelijk hing (2,5-0,5). De twee blitzpartijen die tiebreakgewijs volgden gingen echter beide naar Duda, die zo zijn tweede eindwinst (na Oslo Esports Cup) in de Tour behaalde.

Intussen is het duidelijk dat, met nog één luik te gaan, Carlsen nu al zeker is van de eindwinst in de hele cyclus (4/8 luiken gewonnen), nu al goed voor 192.500 dollar (195.205 euro), maar dat kan en zal in het laatste luik nog wel fijn aantikken. Duda staat voorlopig 2^de in de totaalstand, met een stevige voorsprong op Praggnanandhaa. De drie in kwestie zullen er evenwel alle drie bij zijn in het laatste luik en dus zowel hun positie kunnen verdedigen of verstevigen als hun prijzengeld prettig opdrijven.

Twee uitsmijters nog.

Eén. Luttele dagen voor het Aimchess Rapid-luik van start ging, deed Carlsen mee aan het zoveelste Titled Tuesday-geval van chess.com, hun wekelijks blitztornooi online in Zwitsers formaat (sinds kort zelfs twee keer op dinsdag, zeg maar ‘de vroege’ en ‘de late’ TT), waarin doorgaans Nakamura de grote slokop is. Ik wil niets zeggen, maar Carlsen, chess.com, Nakamura … het is zowat het hele zootje dat vanwege Niemann een rechtszaak aan de broek heeft. Enfin, op dinsdag 11 oktober bestaat Carlsen het om de hele tijd te openen met 1. g4 (Grob) en 1… g5 (Borg). Tot in de 10^de ronde, want als hij de Azerbeidzjaanse GM Rauf Mamedov op de Borg trakteert (“resistance is futile…”), is die “not amused” en geeft uit protest meteen op, net zoals de champ dat een paar weken eerder tegen Niemann deed. Op dit niveau zo komen spelen, dat doe je niet, vond Mamedov, die de ridiculiserende kijk-eens-wat-ik-me-kan-permitteren-en-toch-nog-winnenhouding van Carlsen niet kon waarderen: “Als hij ons wat belachelijk wil komen maken, dan zonder mij!” legde Mamedov nadien uit, en hij hield het tornooi voor bekeken. Naar verluidt werd hij daarna ei zo na van chess.com gegooid. Geestig: als Carlsen er de brui aangeeft, vliegt de ander van chess.com, als de ander dat doet, zou die eraf vliegen! Vroeger hadden we gekke FIDE-voorzitters nodig voor dat soort toestanden, nu doen “we” het gewoon zelf.

Twee. Intussen is de Wall Street Journal kennelijk nog eens teruggekomen op het strandschaakgebeuren tussen Carlsen en Niemann tijdens de FXT Crypto Cup (zie mijn  verslag van de “J.B. Generation Cup, dag 1-4”, van 23 september), vijf weken voor de bom barstte en alles nog koek-en-ei leek. Beide heren zaten, getuige enkel foto’s en minstens in de aanwezigheid van Giri en enkele anderen, op het strand in Miami een lekker potje te schaken. Moeilijk te plaatsen, toch, dat ze zo kort voor de feiten nog “vriendjes” waren. Maar de krant heeft nu een uitleg. Carlsen zou in die strandpartijtjes met zoveel gemak de vloer (in dit geval: het zand) hebben aangeveegd met Niemann, dat hij er niet bij kon dat zijn strandslachtoffer hem luttele weken later OTB schijnbaar moeiteloos overspeelde. Nota bene: de krant volgt hierbij een suggestie van Nakamura, die er al de godganse tijd keer op keer als de kippen bij is om, zonder hem expliciet te beschuldigen, alles in de verf te zetten wat Niemann in diskrediet zou kunnen brengen en de gehele geruchtenmolen tegen hem aan te zwengelen. Een beetje de toonaangevende roddeltante ter zake, kortom.    

Dat mag plausibel lijken voor de niet-schakende buitenwereld, maar zoals wij (behalve Nakamura) allemaal weten zijn losse partijtjes-voor-de-lol niet per se een graadmeter voor wat we in officiële, klassieke OTB-partijen zoal kunnen. Kans groot ook dat de twee op het strand niet hun klassieke repertoire mét huiswerk op het bord hebben gegooid, maar de nodige gekke dingen hebben betracht (wie weet Grob/Borg of erger, of Fischer960 …). Volgens Giri won Carlsen overtuigend, maar dat zegt niets over wat en hoe er gespeeld is.   

Verder gaat de krant ook voorbij aan het feit dat Niemann in diezelfde FXT Crypto Cup ook al eens had geklopt (ofwel net voor, ofwel net na het zandschaak) én dat Carlsen in zijn OTB-nederlaag in de Sinquefield Cup gewoon belabberd speelde (iets wat Carlsen kennelijk met een flinke geut wishful thinking ook niet wil inzien). Alles is blijkbaar goed om Carlsen na te praten dat zijn verlies tegen Niemann abnormaal was en dat Niemann dus wel moest valsgespeeld hebben, gelet ook op het feit dat hij het vroeger weleens gedaan had. Persoonlijke Indrukken en meningen zonder het minste bewijs tieren weliger dan het simpele “onschuldig tot bewijs van het tegendeel”, wat het enige is dat althans voorlopig mag tellen. De rechtszaak verandert dat wellicht. Of Niemann nu wint of verliest, de kans is reëel dat het met zijn schaakcarrière nooit meer goedkomt.