De laatste dagen van het jaar worden in de schaakwereld graag opgeluisterd met nog wat wereldkampioenschappen, m.n. die van Rapid en Blitz. Twee jaar geleden jaar gingen ze door in het Saudische Ryad, als de “King Salman World Rapid & Blitz Championships”, en zorgden ze voor controverse, wegens geweigerde en weigerende spelers/speelsters, en kledingperikelen. De naam (contractueel toegezegd voor drie jaar, als ik het mij goed herinner, en o.m. bedoeld om het Saudische imago op te poetsen) werd behouden, maar de locatie veranderde: Sint-Petersburg in 2018, nu Moskou. Beide keren echter weer niet controversevrij. _LEESMEER_

Vorig jaar zorgden de door Rusland geënterde Oekraïnse schepen voor afzeggingen (Eljanov, Ponomariov), deze keer deed Iran weer moeilijk. Zoals bekend wil het niet dat zijn onderdanen het opnemen tegen vertegenwoordigers van de “vijand”, aka spelers van Israël. Dat zou immers de impliciete  erkenning van dat land inhouden, en dat is not done voor het regime. Omdat er in het Open (de heren, dus) vijf Israëli’s meededen (Gelfand, Postny, Smirin, Huzman en Baron) besloot de Iraanse federatie haar herenteam terug te trekken. Geen Maghsoodloo of Tabatabaei, dus, wat sowieso te betreuren viel en vooral sneu was voor de spelers zelf, maar aangezien er geen Israëlische vrouwen meededen, mocht het damesteam (met o.m Sarasadat Khademalsharieh, aka Sara Kadem) wel deelnemen.

Dat verhaal kreeg echter nog een pittig staartje. Ook het 16-jarige supertalent Alireza Firouzja, volop bezig om in een waar ijltempo op te stomen naar de top van het wereldschaak – momenteel 2723 ELO’tjes, goed voor de 28^ste stek op de wereldranglijst (gelijk met Svidler)  – stond in het Iraanse mannenteam en hij had er kennelijk zwaar de pest in dat hij het ultieme snelschaakfeest zou moeten missen. Ergo: hij liet de Iraanse federatie weten dat hij van schaaknationaliteit wou veranderen – die nam daar akte van – en kreeg prompt van FIDE toestemming om onder de FIDE-vlag aan het WK deel te nemen. Mogelijk sluit hij zich op termijn aan bij de Franse federatie – hij woont met zijn vader al een tijdje in Frankrijk – maar de Amerikanen hebben ook interesse. Al mogen Iraniërs dezer dagen wel niet zomaar binnen van Trump …

De sportieve debatten dan, vooreerst in het WK Rapid (blitz komt de volgende keer aan de beurt), dat betwist werd door 207 deelnemers, in 15 ronden volgens Zwitsers scenario. Wereldkampioen (klassiek dan) Carlsen wou maar wat graag zijn titel (van 2014 en 2015) terug, die laatst naar Dubov was gegaan. Hij startte met 4/5 en begon op dag twee met twee remises. Goed voor een 9^de stek en een vol punt achter de twee leiders, Wang en Mamedyarov. Tijd voor een acceleratie dus, en hij sloot de dag af met drie zeges op rij, en als ongedeeld 1^ste, een half punt voor Wang, Duda en Vachier-Lagrave.  

In het Zwitsers systeem komt de sterkste tegenstand doorgaans op het laatst. Kun je nagaan: Carlsen kreeg Vachier-Lagrave (remise), Aronian (winst), Mamedyarov (winst) en Dominguez Perez (remise) voor de kiezen en mocht afsluiten tegen Nakamura, die op één punt stond en dus nog kon gelijkkomen. Het werd echter een snelle remise en zo werd de wereldkampioen (klassiek) opnieuw wereldkampioen (rapid), met 11,5/15 en geen enkele nederlaag. Met het komende kandidatentornooi in gedachten (en de discussie her en der of zo’n Alekseenko daar nu in past of niet): wie doet hem wat?

Laten we, om die vraag in een let-op-wat-ik-je-voorspélstijl te beantwoorden, eens kijken naar de 2^de plaats. Die was voor, jawel, de al genoemde wonderknaap Firouzja, met 10,5/15, ex-aequo met Nakamura (3^de) en Artemiev (4^de), maar met de betere scheidingspunten. Hoe indrukwekkend dat was, moge blijken uit het feit dat hij zelfs twee keer verloor (tegen Duda en Svidler), maar de vloer aanveegde met Karjakin, Le, Wang en Mamedyarov, en Aronian, Giri, Yu en Andreikin op remise wist te houden (totaal: 8+, 5=, 2-). Anderzijds, vorige jaar was hij al 6^de geëindigd, met 10/15 en slechts een half punt achter Carlsen, dus heel verrassend kun je zijn zilveren eremetaal hier niet noemen. Maar de jongeman is wel nog maar 16 en doet nu al nadrukkelijk mee voor wereldtitels. Mogelijk dus doet hij Carlsen straks wat.

Volledigheidshalve vermelden we nog dat Aronian, Dominguez Perez, Duda, Dubov, Korobov, Anton Guijarro en Yu in die volgorde de 5^de t/m 11^de plaats deelden met 10/15. Veelal gerenommeerde rapidgrootheden, met o.m. de voormalige titelhouder op een heel verdienstelijke 8^ste plaats.

Snel over naar de schone sekse. De dames speelden over 12 ronden, dagelijks eentje minder dan de heren. Wereldkampioene (klassiek én rapid) Ju was er niet bij, zodat velen zich geroepen konden voelen om te proberen uitverkorene te zijn. Aanvankelijk kwamen niet de bekendste namen vooraan, maar na twee dagen zat de volledige top 7 van de startlijst wel in het groepje van vier leidsters en zes naaste achtervolgsters. Opvallend: na de voorlaatste ronde waren het de Chinese Lei en haar landgenote Tan, voormalig wereldkampioene, die met respectievelijk een vol en een half punt leidden voor een vijftal. Beiden waren a.h.w. op kousenvoeten richting top gegaan, en hadden de hoofdprijzen binnen bereik. U voelt het: drama in aantocht!

Eerst verloor Tan van Koneru, waardoor ze het podium vrijwel zeker kon vergeten. Nog erger verging het Lei, die keer op keer (terug)gevochten had en nu tegen Atalik in een volkomen gelijk toreneindspel een pionopstoot overzag die haar de partij kostte. Geen nood, kun je denken, want niemand kon haar voorbij, maar Koneru en Atalik kwamen wel op gelijke hoogte. Terwijl overal elders in de stand liefst vijf scheidingscriteria ervoor zorgden dat de ex aequo’s netjes werden gescheiden, werd er voor de eerste plaats een andere regel toegepast. Sneu voor Lei – volgens die criteria was zij nummer 1 – maar het reglement voorzag dat bij een ex aequo op de eerste plaats de beste twee een play-off zouden spelen: twee blitzpartijen van 3’+2” en zo nodig een Armageddon. Daarmee viel Atalik uit de boot, al had ze wel brons.

Lei won het eerste spel, en leek het nogmaals helemaal in handen te hebben: nu niet verliezen en de titel is binnen. Maar Koneru sloeg terug, al had dat veel te maken met Lei die de ene kans na de andere verknoeide. Ook in het beslissende Armagedon kreeg Lei (met wit en dus winstdwang) geen poot meer aan de grond: in een verloren stelling kwam het tot remise door herhaling van zetten, waardoor Koneru de titel pakte (foto einde partij, met enig gezichtsbedrog: de meeste stukken staan naast het bord: het is Lei, rechts, met wit en Koneru, links, met zwart). Mooi natuurlijk voor de Indische die, na twee jaar moederschapspauze, in 2018 de draad weer had opgenomen en vooral dit jaar een ijzersterk parcours rijdt, maar hoe jammer voor Lei, die de titel bijna niet meer kon mislopen, maar in extremis alle kansen miste om het finale orgelpunt te plaatsen. Zo dichtbij is verderaf dan ooit.

Conclusie: Magnus CARLSEN en Humpy KONERU zijn de nieuwe wereldkampioenen Rapid. Straks volgt het WK Blitz, waar beiden, samen met de andere (on)fortuinlijke protagonisten, een nieuwe gooi kunnen doen naar een wereldkroon. Special guest star: Vladimir Kramnik, die even uit zijn pensioenmodus stapt om nog eens mee te blitzen met de boys. En dan is het jaar om, maar 2020 belooft alvast véél lekkers!