De damestweekamp om de wereldtitel is nog maar net voorbij en daar komt het volgende belangwekkend schaakgebeuren al aan. Vanaf 30 juli wordt de tweejaarlijkse World Cup gespeeld, en kijk nu, terwijl ik mij uitsloofde om te achterhalen waar (“for crying out loud”) Ju en Lei hun titelwedstrijd afwerkten en de officiële en andere sites het vertikten om dat een beetje degelijk te preciseren (vooral wat Chongqing betrof), weten we nu al waar de World Cup zich zal afspelen, m.n. in Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan, en wel in het Baku Marriott Hotel Boulevard. (Daar! Was dat nu zo moeilijk? Nog een toevoeging: het was wel degelijk in het Changshou District in Chongqing waar de dames het 2^de deel van hun tweekamp speelden.)

Er zijn 206 deelnemers in de Open versie van de World Cup, officieel FIDE World Cup (FWC) geheten en 103 bij de Dames, officieel FIDE Women’s World Cup (FWWC). Die zijn geselecteerd op basis van heel uitgekiende selectiecriteria, zodat de hele schaakwereld vertegenwoordigd is (en de groteren wat meer dan de kleineren), en vervolgens nog aangevuld met enkele wild cards. Om met dat laatste te beginnen, in de FWC waren dat Nakamura, Erigaisi, Svidler en Ivanchuk, en bij die laatste zat het meteen mis, want de Oekraïner kreeg geen toestemming om het land te verlaten: alle mannen jonger dan 60 (Ivanchuk is 54) zijn in principe inzetbaar in de oorlog met Rusland en mogen dus niet weg. Onderliggend zou ook meespelen dat het gaat om een tornooi waaraan ook Russen deelnemen. Een en ander tart onze verbeelding: andere Oekraïners mogen kennelijk wel het land uit (bv. Korobov, Ponomariov, en nog 4 anderen), en het enige verschil is dan kennelijk dat die geen wild card nodig hadden. Een aantal top-GM’s (Carlsen, Anand, Nakamura, Caruana, So en Gelfand) hebben in een Open Brief gevraagd om een uitzondering, maar het is nog afwachten of dat wat wordt.  

Bij de dames, in de FWWC dus, werden Zhu, Shuvalova en Sarasadat Khademalsharieh (dat is zo’n leuke naam dat ik die voluit wil noemen, Sara Khadem voor de verkorte versie) uitgekozen voor een wild card, en dan was er nog eentje om uit te delen en die ging naar niemand minder dan Eline Roebers, het 17-jarige Nederlandse supertalent. Een vuurdoop voor haar, maar zo hoort het vroeg of laat.

De World Cup is, zoals genoegzaam bekend is (of zou moeten zijn), een knock-outtornooi. In de FWC worden 8 ronden gespeeld, in de FWWC 7 en in beide gevallen zijn een aantal deelnemers vrij in de eerste ronde, zodat men vanaf ronde 2 met het juiste veelvoud van 2 speelt (telkens halveerbaar, tot er in de laatste ronde nog 2 finalisten overblijven). Er worden telkens 2 reguliere partijen gespeeld, en als dat geen winnaar oplevert, wordt de zaak beklonken in de tiebreaks, voor zover nodig: 2x 25+10, 2x 10+10, 2x 5+3, 2x 3+2 en daarna zoveel keer 1x 3+2 tot er een winnaar is (geen Armageddon, dus). Een en ander uiteraard met de voorgeschreven kleurwisselingen waar het hoort. De winnaar gaat door, de verliezer is uitgeschakeld. Maar dat wist u al.

Altijd leuk als je een tornooi wint (en de grootste geldprijs opstrijkt) of op een erestek of verdienstelijke plaats eindigt, maar dat is bijna bijzaak. De charme, om het zomaar te noemen, van de World Cup zit hem in het gegeven dat er telkens 3 tickets te verdienen zijn voor het eerstvolgende Kandidate(n/s)tornooi, in 2024. Eremetaal levert dus een plaats op in dat tornooi, tenzij je voordien al gekwalificeerd was, maar dan maak je iemand anders gelukkig (wie, daar zijn weer bijzondere regels voor). Dit is meteen de grootste vijver om uit te vissen: er zijn maar 8 Kandidate(n/s), en 1 ervan is de verliezer (m/v) van het laatste WK, dus het gaat om 3 van 7, bijna de helft. Reken maar dat velen zich geroepen zullen voelen: wie het hier niet haalt, heeft niet meer veel kansen over (Open: 2 Grand Swiss, 1 FIDE Circuit, 1 rating / Dames: 2 Grand Swiss, 2 Grand Chess Tour) en ze zijn er beperkter (1 of 2 plaatsen, geen 3).

Het hele deelnemerslijstje – over de wild cards hadden we het al – is wat te uitgebreid om geheel te overlopen, maar de essentie is dat er in beide tornooien heel veel “schoon volk” meedoet. In de FWC is ook ex-wereldkampioen Carlsen, die de World Cup nog niet op z’n erelijst heeft, van de partij, en stel je voor dat hij zich plaatst voor het Kandidatentornooi (wellicht staat hij zijn ticket dan toch weer af). Wie er daar ook bij zou zijn, is kersvers viervoudig wereldkampioene Ju: het is tenslotte een open tornooi en er was een plaats gereserveerd voor de regerend wereldkampioene (wel per 1 juni 2023, dus ook als Lei de tweekamp gewonnen had, mocht Ju deelnemen in de FWC). Maar: Ju trok zich terug uit de FWC om erbij te kunnen zijn in de FWWC. Ergens jammer, maar ook logisch. Leuk voor ons (en hem) is natuurlijk wel dat Daniel Dardha van de partij is. Hij staat als 97^ste op de lijst van 206, en heeft zijn kwalificatie te danken aan zijn Europese prestaties, m.n. zijn 3^de plaats in het EK. Hij is meteen ook de enige Belgische deelnemer. Geen andere Belgen, ook geen Belgischen.

Een blik ten slotte op de ratingtoppers (1 juli 2023). In de FWC zijn dat Carlsen (2835), Nakamura (2787), Caruana (2782), Nepomniachtchi (2779), Giri (2775), So (2769), Radjabov (2747), Gukesh (2744), Mamedyarov (2742), Vachier-Lagrave (2739). Aan de andere kant is de laagste in ELO-lijn de 18-jarige Yousef A. Alhassadi, uit Libië. Hij is dus nummer 206, heeft nog geen titel en is 2030 ELO waard. Tussen haakjes: iemand die er niet bij is, precieze reden onbekend, is Hans Moke Niemann. Toeval of onvermijdelijkheid?

Bij de dames (FWWC) wordt de lijst aangevoerd door Ju (2564), Goryachkina (2557), Humpy (2553), Lagno (2552), Kosteniuk (2523), Tan (2523), Dzagnidze (2511), Mariya en Anna Muzychuk (2511 en 2504), en Harika (2500). Ook hier de laatste in de rij eervol vermelden: dat is de Iraakse Yamama Asif Abdula Al-Fayyadh (jawel), WCM, 22 jaar en 1705 ELO. Beetje sneu: er zijn 29 dames in België met een hoger ELO (en in veel andere landen zullen die er ook wel zijn), maar die halen dan niet de selectiecriteria (of een wild card). Maar dat is ook niet Yamama’s schuld, natuurlijk, we gaan het haar niet misgunnen.