De WK-tijd is weer eventjes voorbij, en de laatste wapenfeiten ter zake – de WK’s Rapid en Blitz in de laatste week van 2024 – werden overschaduwd door het gegeven dat Carlsen, al kon hij zijn Rapidtitel niet verlengen, er desondanks nog best in slaagde zijn eigen broek op te houden. De commentaren logen er weer niet om, Mr Orange is nog niet eens weer aan zet of het regende alweer pijpenstelen van alternatieve feiten. Wat een mooie beurt maakte de schaakwereld weer! Aanbevolen lectuur om een en ander in perspectief te zien of te plaatsen is van de hand van de oudste der Polgar-zusjes: https://www.facebook.com/susanpolgarchess. Lees en geniet.
Uit de titel boven dit stukje begrijpt u echter dat we het hier niet meer over die WK’s-met-al-dan-niet-gepaste-broek gaan hebben, maar wel gewoon staan te popelen voor de volgende editie van het Wimbledon van het schaken: Tata Steel! Op zaterdag 18 januari is het zover: dan gaan de Masters en de Challengers weer van start (sommige amateurevenementen beginnen een dag eerder), en daarom is het vast wel opportuun om even te willen kijken naar wie of wat we dit jaar mogen tegemoetzien.
Om te beginnen: wie is er niet bij? Dan gaat het wel over afwezigen die we een grote kans hadden toegedicht om aanwezig te zijn, anders is het lijstje zowat onuitputtelijk. Eerst (de toevoeging “en vooral” laat ik weg) Carlsen (net getrouwd, maar of dat de reden is, weet ik niet). Die had vorig jaar gezegd dat hij in 2024 zou passen, om in 2025 “jullie weer allemaal op jullie donder te komen geven”. Kennelijk niet, dus, misschien verkiest hij wel om dat verbaal te doen, dat kost iets minder moeite. Wie er ook niet bij zal zijn: Daniel Dardha, vorig jaar nog 2de bij de Challengers en dus op een haar na de promotie gemist naar de Masters. Verder Eline Roebers, Neerlands Hoop bij de dames, de twee voorbije jaren telkens laatste (ook laagste ELO), zij het in 2024 met een punt minder dan in 2023.
Een overzicht van het deelnemersveld bij de Masters, in het kort en summier, op eentje na, want verder is iedereen ruim voldoende bekend. Om verwarring te vermijden geef ik bij sommige namen een aka’tje (omdat men er internationaal een potje van maakt, en omdat tegen de – foute – stroom op roeien soms nog weinig loont). De deelnemers (namen + land, plaats op de wereldranglijst, ELO op 1 januari 2025, geboortejaar):
Fabiano Caruana, Verenigde Staten, 2de, 2803, °1992
Arjun (aka Arjun Erigaisi), India, 4de, 2801, °2003
Gukesh, India, 5de, 2777, °2006
Nodirbek Abdusattorov, Oezbekistan, 6de, 2768, °2004
Yi Wei, China, 9de, 2751, °1999
Praggnanandhaa, India, 13de, 2741, °2005
Vincent Keymer, Duitsland, 20ste, 2733, °2004
Anish Giri, Nederland, 22ste, 2731, °1994
Vidit (aka Vidit Santosh Gujrathi), India, 24ste, 2721, °1994
Vladimir Fedoseev, Slovenië, 26ste, 2717, °1995
Jorden van Foreest, Nederland, 46ste, 2680, °1999
Alexey Sarana, Servië, 47ste, 2677, °2000
In Rusland geboren, maar zijn vader is Oekraïens en woont bij Kyjiv (Kiev). Verliet Rusland in 2022 en speelt sinds 2023 voor Servië. Wil niet terug zolang de oorlog tegen Oekraïne duurt.
Max Warmerdam, Nederland, 82ste, 2646, °2000
Leon (aka Leon Luke Mendonca), India, 95ste, 2639, °2006
Won de Challengers vorig jaar en promoveert dus naar de Masters van dit jaar. Hij heet Leon, zijn vader heet Luke en Mendonca is een patroniem, geen achternaam. Je kunt er echter donder op zeggen dat hij overal Mendonca zal worden genoemd.
Ouderdomsdeken is dus Caruana, 32, voor Vidit en Giri, 30. Het piepst is wereldkampioen Gukesh, 18, en een paar maanden jonger dan Leon (aka etc.). Het jong volk (net onder of boven 20) is hoe dan ook goed vertegenwoordigd.
En dit zijn de Challengers (zonder plaats op de wereldranglijst, wat hier minder zegt):
Thai Dai Van Nguyen, Tsjechië, 2668, °2001
Is 23, geboren in Praag, Tsjechië, en zoals zijn naam kan doen vermoeden heeft hij een Vietnamese vader. Hij heeft drie voornamen, Thai Dai Van, maar hij kiest zelf voor Van. Niet te vergelijken dus met ‘Van’ in onze familienamen (bv. Van Beek, Van Mol, Van Parijs, …). Hij deed ook al mee in 2022.
Frederik Svane, Duitsland, 2664, °2004
Jongere broer van Rasmus Svane, en met een snuifje ELO meer. Ook hij schuift tijdens Tata Steel een jaartje op: hij wordt 21 op (alweer jawel) de 21ste, dag van ronde 4.
Nodirbek Yakubboev, Oezbekistan, 2659, °2002
We kennen hem al van de gouden medaille voor Oezbekistan in de Olympiade van 2022 en het brons in 2024. Wordt 23 op (jawel) 23 januari 2025, toevallig een rustdag op Tata Steel.
Ediz Gürel, Turkije, 2624, °2008
Net 16 geworden en Turkijes grootste jeugdtalent, zou je kunnen zeggen, ware het niet dat er nog een jongere klepper op komst is, Yagiz Kaan Erdogmus, die nog maar 13 is, en nu al nauwelijks moet onderdoen.
Aydin Suleymanli, Azerbeidzjan, 2623, °2005
Wordt 20 in maart 2025, en werd op z’n 16de Azerbeidzjans 27ste GM. Pak jeugdtitels en medailles nationaal en internationaal. Is momenteel 4de op de nationale lijst, na Mamedyarov, Radjabov en Mamedov.
Erwin l’Ami (L’Ami, L’ami) Nederland, 2614, °1985
Benjamin Bok, Nederland, 2583, °1995
Deze en de vorige Nederlander zijn genoegzaam bekend, schat ik.
Kazybek Nogerbek, Kazachstan, 2514, °2004
Een heel nieuwe naam voor velen. Prille twintiger (wordt 21 in mei 2025), en regerend wereldkampioen bij de junioren (t/m 20). Nummer 3 in eigen land, na Jumabayev en Makhnev (die laatste kende ik ook nog niet).
Divya (aka Divya Deshmukh), India, 2490, °2005
IM. Was er ook vorig jaar bij (werd toen 12de, één plaatsje hoger dan haar startpositie) en liet toen of kort daarna ook weten dat ze het bijzonder ergerlijk vond dat ‘men’ meer aandacht bleek te hebben voor haar uiterlijk dan voor haar schaakprestaties. Oké, toen schoonheid werd uitgedeeld, stond ze ongetwijfeld ver vooraan, maar in een schaakcontext zou het geen rol mogen spelen: we rekenen pakweg Kramnik of Niemann ook niet af op hun uiterlijk, toch?
Vaishali, India, 2476, °2001
Als het nu nog niet duidelijk is dat dit de zus van Praggnanandhaa is en dat het ronduit belachelijk is om te doen alsof Rameshbabu hun voor- of achternaam is, wanneer dan wel? Geen aka, dus, er zijn grenzen. Vaishali won FIDE’s Women Grand Swiss 2023 en kwalificeerde zich zo voor het Kandidatestornooi in Toronto, Canada, in 2024. En passant passeerde ze ook (even) de kaap van 2500 ELO en werd ze de 3de vrouw in India met GM-status (niet te verwarren met WGM, dat was ze al sinds 2018).
Arthur Pijpers, Nederland, 2474, °1994
IM en wellicht niet zo bekend als de twee vorige Nederlanders, tenzij u vertrouwd bent met onze IC-competitie. Daarin speelt hij voor KGSRL, kortweg Gent. Hij won vorig jaar de Qualifiers, de hoogste amateurgroep, en verzekerde zich zo van een plaats bij de Challengers van 2025.
Faustino Oro, Argentinië, 2447, °2013
Van jong geproken. Dit Argentijns kereltje van goud (‘oro’ is Spaans voor ‘goud’) is pas 11. In juni overvleugelde hij Abhimanyu Mishra als jongste IM ooit, en zijn (vermoedelijk Argentijns geïnspireerde) bijnaam is: de “Messi van het schaken”.
Miaoyi Lu, China, 2429, °2010
Meestal andersom, maar de voornaam is Miaoyi. Lu is amper 14 lentes jong, het volgende Chinese supertalent, en regerend kampioene van China. Momenteel is ze ook nummer 4 in de wereld bij de juniores (meisjes t/m 20).
Irina Bulmaga, Roemenië, 2354, °1993
IM en WGM en gevestigde waarde bij de dames. Bulmaga is van Moldavische origine maar speelt sinds 2009 voor Roemenië, waarvoor ze al 7 keer uitkwam in de Olympiade (met een individuele bronzen medaille in 2014). Ze is al 8 jaar het nummer 1 van Roemenië en staat al 12 jaar in de top 100 van de wereld bij de dames.
Met voorsprong oudste knar in dit rijtje is l’Ami (37, en juiste schrijfwijze onbekend), vaste waarde in Tata Steel, want hij was er al bij in 2005, toen het hier nog Corus heette, en ettelijke keren sinds. En dat Oro (11) zijn tegenhanger is in het jeugdigste segment, daar hoeft ook geen tekening meer bij. Dames vinden we alleen bij de Challengers, niet zo ongewoon, en dit jaar zijn het er 4: Divya, Vaishali, Lu en Bulmaga. Evenveel als vorig jaar (zij het toen 1 bij de Masters en 3 bij de Challengers), en 2 meer dan in 2023 en 2022.
Naast deze twee topgroepen zijn er natuurlijk ook tal van amateurtornooien, in de vorm van driedaagse vierkampen en negendaagse tienkampen (waarin alvast ook Kenneth van de partij is). De winnaar (m/v) van de hoogste groep, de Qualifiers, mag het jaar nadien meespelen bij de Challengers. In 2024 was dat, zoals boven gezegd, Arthur Pijpers.
Wel, let the games begin!
Wat betreft de schrijfwijze van namen is er een verschil tussen Nederland en Vlaanderen. In Nederland hebben we de gewoonte hebben om tussenvoegsels (van, de, ’t, van der, etc.) altijd met een kleine letter te schrijven in een volledige naam. Dus de correcte (althans in Nederland gebruikelijke) schrijfwijze is: Erwin l’Ami of Jorden van Foreest. Als je enkel de familienaam schrijft, dan is het tussenvoegsel wel met hoofdletter, bijv. L’Ami of Van Foreest. Een ander verschil met Vlaanderen is dat in Nederland de eerste letter van de familienaam nooit die van het tussenvoegsel is. In een alfabetische lijst van namen zal je Van Foreest bij de F terugvinden en niet bij de V.
Goed dat je ’t zegt, Mart, want ik kreeg intussen kop noch staart aan de varianten: l’Ami, L’Ami, L’ami … Die 3de is dan kennelijk fout, maar weten niet-Nederlanders of niet-Nederlandstaligen veel. Van dat ‘van’ i.p.v. ‘Van’ had ik al wel iets opgevangen, maar ik had me niet gerealiseerd dat het met l’ of L’ eigenlijk hetzelfde was. Vandaar de verwarring, want waar ik ook zocht, een “definitieve versie” leek niet te bestaan. Onthouden dus: voluit Erwin l’Ami, kortweg (de heer) L’Ami. Bedankt, probleem opgelost!
Maar Mart , moet het dan niet Mart van Amerongen zijn ?
Het is ook Mart van Amerongen. En op de lagere school kreeg hij zijn cijfer altijd als eerst te horen, omdat zijn achternaam met aan A begint.
Pascal , Mart moet dan als eerste op de ledenlijst staan , niet ergens achteraan
Je moet voor mij niets veranderen en ik kan prima leven met een hoofdletter V, maar het klopt wel dat ik op de lagere school meestal als eerste mijn cijfer te horen kreeg. Soms had je leerkrachten die het eens anders wilden doen en bij de Z begonnen.
Na het lezen van dit interessant weetje over de achternaam moest ik denken aan een artikel dat ik vorig jaar las op de VRT. Nog te vinden via: https://www.vrt.be/nwsnwsnws/nl/post/2024/04/26/toetsfamilienaam/
Zou een “van Amerongen” dan op een school in Nederland een onbewust (licht?) voordeel hebben op een “Van Amerongen” in een school in Vlaanderen?
De (oud)leraren onder ons zullen kunnen verduidelijken of dit een zogenaamd broodjeaapverhaal is of niet 😉
@ Jan
Dat zou je kunnen denken, maar het is niet zo handig om de twee systemen door elkaar te gebruiken, d.w.z. “Amerongen, van” bovenaan en “Van Achter”, “Van den Broeck”, etc. achteraan. Hier mogen we het op onze manier doen, terwijl we de naam zelf het best spellen op de manier die voor de betrokkene als correct geldt. Dat Nederlandse rangschikken vind je (in Nederland) overigens vooral, denk ik toch, in officiële contexten of bestuurlijk-administratieve lijsten, niet overal. Op de site van Tata Steel bv. staan bij de amateurs alle namen met ‘Van’ onder V (er is zelfs een “Van Amerongen, Marleen”). En ‘onze’ Mart staat bij FIDE en de KBSB ook gewoon geregistreerd als “Van Amerongen, Mart”. Kortom, dan zullen wij dat ook wel mogen.
Tussen haakjes: mocht iemand zich afvragen waarom Nederland en Vlaanderen toch andere spellinggewoonten hebben – er is toch een officiële eenheidsspelling, cf. het Groene Boekje – dan is het antwoord dat de spelling van namen niet onder de regels valt, of ook dat daar het principe van de etymologie geldt: we schrijven die namen zoals we ze altijd al hebben geschreven sinds ze voor het eerst officieel zijn vastgelegd.
Mag ik als “slechte” schaker iets toevoegen aan de literatuurlijst: “The Essential Sosonko” van Genna Sosonko. Niet echt een nieuw boek: 2023, maar een pareltje van niet-technische schaakliteratuur. https://www.newinchess.com/the-essential-sosonko
@ Philip. Doe mij maar broodjeaap. Hebben die “onderzoekers” die dat “hebben bewezen” niets beters te doen? Alsof leraren geen rekening zouden houden met factoren die hun quotering zouden kunnen beïnvloeden. Alsof ze geen objectieve criteria zouden hanteren om hun beoordeling consistent te maken en te houden. Alsof ze altijd en in één keer van A tot Z te werk gaan, nooit moe beginnen maar fris eindigen, nooit een onderbreking inlassen, nooit zeggen “Ik ben moe, ik doe morgen voort” etc. Ik had zelf trouwens de gewoonte om (bij proefwerken en grotere toetsen) vraag per vraag te corrigeren en ik was lang niet de enige. En ik ging ook geregeld terugkijken om zeker te zijn dat ik iedereen op gelijke voet had behandeld.
Wat de heren (en/of dames) precies hebben gedaan, weet ik natuurlijk niet, maar dat hun “studie” aan diverse kanten zal rammelen, daar twijfel ik niet aan. Er zijn ongetwijfeld nog tal van andere verbanden tussen de beginletter(s) van een (achter)naam en een of ander gegeven dat er in se niets mee te maken kan hebben, maar daarom is er nog niets bewezen. Maar het waren Amerikaanse onderzoekers, uit Michigan, en die hadden het ongetwijfeld over Amerikaanse toestanden …
Nu de knuppel van de Indische namen in het hoenderhok gegooid is ben ik er natuurlijk als de kippen bij om de pedante passie te preken 🙂
Je hebt helemaal gelijk over Praggnanandhaa en Vaishali. Zij zijn, net als Anand, uit Tamil Nadu, waar namen traditioneel gevormd worden als patroniem + eigennaam. Dat patroniem wordt vaak afgekort of weggelaten. Hier is geen redelijke alternatief voor Praggnanandhaa en Vasihali. Gukesh en Arjun, daarentegen, hebben Telugu namen. Die zien er gewoonlijk uit als achternaam (jawel!) + voornaam. In dit geval zijn Dommaraju en Erigaisi wel degelijk achternamen en het is zeker niet onzinnig om, net als over Caruana of Abdusattorov, over Dommaraju en Erigaisi te spreken. Vidit dan weer is uit Maharashtra en, voor zover ik begrijp, worden namen daar gewoonlijk gevormd als eigennaam + patroniem + achternaam. In casu is Vidit de eigennaam, Santosh het patroniem en Gujrathi de achternaam. Opnieuw: het zou alleen maar consistent zijn om in verslagen over Gujrathi te spreken. Schiet nog Mendonca over (en ik schrijf bewust niet Leon). Die komt uit Goa, wat natuurlijk heel lang een Portugese kolonie was. Het is dan ook niet zo verbazend dat hij een heel normale Portugese achternaam heeft (hoewel die in Portugal normaliter met cedille geschreven wordt). Luke is inderdaad, zoals je aangeeft, de naam van zijn vader. Dat wil zeggen: Leon is de eigennaam, Luke is het patroniem, Mendonca is de achternaam.
De zaken worden gecompliceerd door het feit dat in Indië voornamen couranter gebruikt worden dan hier te lande. Waar kranten hier praten over W. Van Aert of R. Evenepoel, spreken veel Indische media over D Gukesh of E Arjun hoewel Gukesh en Arjun de eigennamen zijn. Een van de redenen is naar het schijnt dat de kaste vaak van de achternaam afgeleid kan worden en dat men die tegenwoordig liever verzwijgt.