Zowat een maand geleden ging in het Monegaskische Monte Carlo de eerste helft, poule A, van het Kandidatestornooi van start (het kandidatentornooi van de vrouwen, dus), waarin de Chinese Tingjie Lei zich ietwat verrassend tot eerste finaliste kroonde, ten koste van de zussen Muzychuk, en indirect ook van Koneru. Intussen zijn we toe aan poule B, die de andere finaliste moet opleveren. Hier gaat de strijd tussen de Russische dames Goryachkina, Lagno en Kosteniuk en de Chinese Tan. Het lijkt me weinig waarschijnlijk dat ik na afloop ook van Tan zou schrijven wat ik zonet van Lei schreef (“ietwat verrassend … finaliste”), maar je weet natuurlijk nooit. Ik gok echter op Goryachkina, sluit Lagno niet uit, gun Kosteniuk een waterkans en acht Tan niet meer dan kansloos. Laat ik nog even aanstippen dat in dit selecte viertal 2 vice- en 2 oud-wereldkampioenes figureren (resp. de eerste en de laatste twee).

Het tornooi vindt plaats in het antieke Oezbeekse Xiva, een oasestad in de Karakumwoestijn en gelegen in de buurt van de Amu Darja, een rivier waarbij Schelde, Maas of Rijn als beekjes afsteken. Net als in poule A wordt knock-out gespeeld, met kwartfinales en halve finales. Dat levert uiteindelijk één finaliste op, en die zal het dan, in de ultieme confrontatie ergens in het voorjaar van 2023, opnemen tegen de andere finaliste, te weten Tingjie Lei, de winnares van poule A.

Loting of wat dan ook heeft bepaald dat de kwartfinales worden gespeeld tussen Tan en Lagno enerzijds en Kosteniuk en Goryachkina anderzijds. De logica lijkt te zijn: laagste ELO tegen 2^de ELO en 3^de ELO tegen 1^ste, want zo was het ook in poule A, al had je daar de bijkomstigheid dat men wellicht de Muzychuks niet meteen tegen elkaar wou zetten. Ter herinnering: elke match bestaat uit 4 partijen en zo nodig een tiebreak en er zijn telkens rustdagen na de eerste twee partijen en na de tiebreakdag. Er wordt gespeeld volgens matchformaat, d.w.z. telkens 4 partijen en zo nodig een tiebreak. Tussendoor zijn er rustdagen, één na de eerste twee partijen en één na de tiebreakdag. Wie het zonder tiebreak kan doen, heeft er dus twee voor de volgende ronde.

In de eerste partij opteerde Tan (wit) voor de ruilvariant van het Damegambiet, waarin ze zowel met wit als met zwart behoorlijk thuis is. Lagno repliceerde met het nog vrij nieuwe 9. … Pe8, een zet die Carlsen recent ook al speelde. Commentatoren vonden wits 18^de zet (18. axb4) een toefje onnauwkeurig, maar met solied spel wist Tan te verhinderen dat Lagno er iets kon van maken. Na 40 zetten was remise dan ook de logische uitkomst. Kosteniuk en Goryachkina gingen de Berlijnse toer op. Een nieuw en best wel interessant idee (9. Kh1 en 10. Pg1) in een trendy subvariant werd door zwart keurig opgevangen, maar dan verzeilde  wit onnodig in een passieve stelling en begon zwart de druk stelselmatig te verhogen. In tijdnood miste Goryachkina echter de beste voortzetting, waarna een (na afloop) uitermate  opgeluchte Kosteniuk alsnog de meubelen kon redden.

Ook dag twee zag uiteindelijk twee remises. Lagno trakteerde Tan op de Moskouvariant van het Siciliaans en ging op de 11^de zet  Dubov achterna (11. Te3), die dat recent ook al eens had uitgetest. De Chinese ging even later, wellicht dan al onder tijdsdruk, over tot het premature 16. … b5?, met blijvende zwakte op c5. Maar Tan bleef kalm en wist het evenwicht te herstellen, tot eeuwig schaak de zaak bezegelde.  Goryachkina opende met 1. e4, wat ze nog niet eerder deed tegen Kosteniuk, en ging voor een Anti-Marshall. Dat leverde een iets betere stelling op, althans volgens de computer, maar Kosteniuk verdedigde goed en bereikte gelijkspel. Goryachkina sprak wel boude woorden nadien: ze was nog maar wat aan het opwarmen geweest.

Zou de rustdag inspiratie hebben gebracht? Lagno (met zwart) herhaalde het Geweigerd Damegambiet van de eerste partij, en toen Tan de ruilvariant uit de weg ging, verraste ze met de Weense verdediging (4. … dxc4), wat ze kennelijk nog nooit had gespeeld. Beide kanten probeerden de balans in hun voordeel te laten hellen, maar tevergeefs. Tot Tan zich misrekende, waardoor ze even later met een pion minder het (toren)eindspel in moest. Dat is wel vaker niet te winnen, en zo moest Lagno (weer) genoegen nemen met remise. In de andere partij, een Giuoco Pianissimo, kwam Kosteniuk goed uit de opening, met iets meer ruimte en een pak meer tijd, en dat was voor de rustdag wel anders geweest. Niettemin slaagde Goryachkina erin om haar cavalerie naar f4 te leiden en vervolgens een sterk paard op d5 te plaatsen. Dat resulteerde in een paard-tegen-lopereindspel waarin wit zich niet het minste kleinigheidje kon veroorloven, en dat hield Kosteniuk niet vol. Goryachkina liet de kans niet liggen en zorgde voor de eerste winst in poule B.

De laatste dag van het reguliere gedeelte zou de beslissing kunnen brengen. Lagno en Tan hadden nog geen afstand kunnen nemen, wat wit iets meer kansen leek te geven dan zwart, maar Kosteniuk zat met onverbiddelijke winstdwang tegen Goryachkina en moest het zien te klaren met zwart. Tan verdedigde zich deze keer met de Siciliaanse Draak, wat ze zeer zelden speelt, en om alle huiswerk te ontwijken ging Lagno zelf ook fianchetteren (6. g3). Er kwam een hoogst beperkt ruimtevoordeel voor wit uit de bus, maar zwart riposteerde in het centrum (18. … d5) en leidde daarmee een massale afruil in. Toen de rook was opgetrokken, was het duidelijk dat de remise zich spoedig zou concretiseren. Ergo: 2-2 en tiebreak op zondag.

Kosteniuk koos tegen Goryachkina een zijvariant van de Koningsindische Sämisch en nam genoegen met een iets mindere stelling om het middenspel in te gaan. Merkwaardig, maar zoals Koningsindiërs doorgaans weten, is dat de beste keuze als je met zwart voor winst wil gaan. Op de 16^de zet schudde ze bovendien een pittig pionoffer uit haar mouw, wat Goryachkina wel even nerveus maakte. Die koos al snel eieren voor haar geld: ze verloor zich niet in allerlei ingewikkelde winstwegen maar vereenvoudigde en ruilde af tot er niets meer te rapen kon vallen. Ondanks haar strijdlust kon Kosteniuk haar achterstand dus niet meer goedmaken, en zo is Goryachkina de eerste halve finaliste. Dat klopt alvast goed met mijn eigen prognose (zie boven, eerste alinea).   

In de tiebreak op zondag werd meteen gescoord. Tan erkende achteraf dat ze geluk had gehad: Lagno leek op voordeel af te stevenen, maar ging aan het krasselen en kwam uiteindelijk terecht in een onhoudbare situatie: 1-0 voor de Chinese. De tweede partij ging redelijk gelijk op en eindigde niet zonder strijd in remise. In de derde partij ging Lagno weer op winst af, maar op het beslissende moment miste ze de finishing touch en kon Tan de meubelen redden. Alles of niets in partij 4, denk je dan, en weer bereikte Lagno een gunstige positie, die uitliep in een eindspel met een pion meer, dat ten langen leste niet te winnen bleek. Tan wint dus de de tiebreak met 2,5-1,5 en mag zich opmaken voor de halve finale tegen Goryachkina, Lagno is uitgeschakeld. Alvast één stukje van mijn prognose uit de eerste alinea is daarmee van tafel geveegd.