Ergens in juli (“En straks de vrouwen”) kwam ik al melden dat FIDE het eerstvolgende Kandidatestornooi in een nieuw format had gegoten. De acht kandidates werden in twee poules van vier gestopt, die via een knock-outformule twee winnaressen zouden opleveren die nadien een finale zouden spelen om te bepalen wie de kersverse uitdaagster zou worden van wereldkampioene Ju.
Officieel werd het natuurlijk niet zo geformuleerd, maar uiteraard had de oorlog ermee te maken: in de ene poule kwamen de twee Oekraïense dames terecht, in de andere de drie Russische. Als je er de reglementen op naleest, lijkt dat niet te kunnen kloppen, maar een deel ervan is zo vaag dat je er veel kanten mee uit kunt, et voilà, meer moet dat niet zijn.
Bedoeling was ontegensprekelijk dat beide nationaliteiten – zie PS voor enkele persoonlijke details – zo min mogelijk elkaar konden partij geven: dat zou enkel in de finale kunnen. Ook zouden landgenotes elkaar niet echt kunnen helpen: een finaleplaats is het hoogst haalbare. Keerzijde van de medaille, en in mijn ogen, een oneerlijk kantje van het systeem: één finaleplaats is het hoogst haalbare. Twee Muzychuks in de finale? Uitgesloten. Twee (van de drie) Russinnen? Njet. Twee Chinese freules? Dat dan weer wel, want Lei zit in ene poule en Tan in de andere. Nee, vrolijk mag je daar niet van worden.
Intussen is bekend dat poule A plaatsvindt in Monaco, van 24 oktober tot 6 november (men schaakt vanaf 25 oktober). Er wordt gespeeld volgens matchformaat, d.w.z. telkens 4 partijen en zo nodig een tiebreak. Tussendoor zijn er rustdagen, één na de eerste twee partijen en één na de tiebreakdag (wie dat niet nodig heeft, heeft er daar dus twee). De kwartfinales gaan tussen Anna Muzychuk en Humpy Koneru enerzijds en Tingjie Lei en Mariya Muzychuk anderzijds. De pijnlijke mogelijkheid doet zich voor dat de Muzychuk-zusjes Anna en Mariya in de halve finale elkaar moeten elimineren. Iets positievers: wie verliest, hoeft zich dus niet langer dan 4 partijen moe te maken, niet eens zo kwaad als je bedenkt dat een dubbele round robin met 8 waarin je na een kwart al kansloos bent ook niet zo geweldig lijkt. Anderzijds, wie straks de finale haalt, zal er langer over doen: 2 keer 4 partijen en 1 keer 6 in de finale is 14. Maar voor de hoofdprijs wil men dat vast wel.
Poule B, met onder voorbehoud, Aleksandra Goryachkina versus Alexandra Kosteniuk en Kateryna Lagno versus Zhongyi Tan, moet ook zeer binnenkort plaatsvinden, maar daarvan is nog niet bekend waar en wanneer er wordt gespeeld. We zouden het eerstdaags vernemen, dus: afwachten maar. Hetzelfde – waar en wanneer – geldt trouwens voor de finale, al zouden er twee steden in de running zijn en wordt een datum in het eerste kwart van 2023 vooropgesteld. Niet zo eerstdaags, dus.
Wie het gaat halen in Monaco? Koneru is misschien wel het sterkst, maar een Muzychuk zou niet verrassen. En waarom niet de guitige Lei, de jongste van het viertal en qua ELO intussen tot net onder wereldkampioene Ju geklommen en nipt boven de beide Muzychuks? Ik zou het haar gunnen, maar wie zou ik dat niet doen? In de B-poule wordt het vrijwel zeker een Russische, wellicht Goryachkina of Lagno. Wie de A-poule wint, mag ze hebben. Het zou me alleszins niet verbazen als de nieuwe uitdaagster van Ju uit die B-poule komt …
—
PS Voor de liefhebbers leek het mij wel interessant om eens wat dingen op te snorren (wikipedia, en via Google Translate ook een Russische bron) over de betrokken speelsters en hun mogelijke achtergrond (of houding) of m.b.t. Oekraïne en Rusland.
De zusjes Anna (°1990) en Mariya Muzychuk (°1992), beiden geboren in het West-Oekraïense Lviv, hebben de Sovjettijd in wezen nooit gekend: Oekraïne was onderdeel van de Sovjetunie tot 1991 en werd toen onafhankelijk, na een overtuigend referendum: op een paar randgebieden na stemde nergens meer dan 8% tegen onafhankelijkheid (Charkov: 10%, Loehansk: 13%, Donetsk: 12% en de in 2014 door Rusland geannexeerde Krim: 42%). Sinds de oorlog hebben ze hun toevlucht gezocht in het Spaanse Valencia.
Ook voor de drie Russische dames is de niet-onafhankelijkheid van Oekraïne iets waar ze weinig of niets van hebben meegemaakt. Al zeker Aleksandra Goryachkina (°1998), geboren in het Russische Orsk (zuidelijke Oeral en net boven Kazachstan), die hooguit een jaar was toen Poetin het overnam van Jeltsin. Het is niet bekend hoe zij staat t.o.v. de Russische agressie tegen Oekraïne, of zelfs of ze zich ooit daarover heeft uitgesproken, al dan niet in bedekte termen.
Kateryna Lagno (°1989), echtgenote van Aleksander Grischuk, is nota bene net zoals de Muzychuks geboren in het West-Oekraïense Lviv, maar van origine half-Russisch, half-Oekraïens. Ze speelde tot 2014 voor de Oekraïense Federatie, maar schakelde dan over naar de Russische. Dat haar aanvraag ter zake zowat pardoes gelijk viel met de Russische annexatie van de Krim (beide in maart 2014), is toevalliger dan het lijkt. Zelf heeft ze in interviews te kennen gegeven dat haar overstap niet politiek gemotiveerd was. Haar echtgenoot Grischuk heeft zich trouwens bij het begin van het conflict tegen de oorlog uitgesproken.
Alexandra Kosteniuk (°1984), ten slotte, is geboren in Perm (Midden-Oeral) en was om en bij 7 ten tijde van de Oekraïense onafhankelijkheid. De ineenstorting van de Sovjetunie, de onafhankelijkheid van een reeks deelrepublieken en de chaotische Jeltsin-jaren heeft ze als kind wel meegemaakt, en toen Poetin het overnam was ze volop in haar tienerjaren. In tegenstelling tot de twee anderen heeft zij, eind februari, begin maart, de open brief van 44 Russische topschakers (m/v) aan Poetin, die zich daarin uitspraken tegen de oorlog en voor vrede in Oekraïne en uitdrukkelijk hun solidariteit met het Oekraïense volk betuigden, mee ondertekend.