Het nieuwe jaar is nog nagelnieuw en kersvers, maar januari telt steevast twee kleppers van tornooien, waarover we graag wat kwijt willen: Tata Steel in Wijk aan Zee en Tradewise Gibraltar in – dat moet ook weer lukken – Gibraltar. Uiteraard staat het dan obligaat in de schaaksterren geschreven dat we er, in een enigszins haalbare mate, over zullen proberen te rapporteren. _LEESMEER_

TATA STEEL CHESS (12-28 januari 2018)  is de 80^ste editie van het tornooi in Wijk aan Zee (sinds 1968, daarvoor in Beverwijk), dat tot 1991 bekend stond als Hoogovens- en vervolgens tot 2007 als Corustornooi. Traditioneel wordt, bij de grote jongens én meisjes, gespeeld in twee groepen, de Masters en de Challengers. Daarnaast spelen onnoemelijk veel gewone jongens en meisjes in een hele reeks amateurgroepen, van veeleer bescheiden tot beresterk niveau, in de formule van hun voorkeur: weekend- dan wel dagvierkampen (telkens 3 dagen), of tienkampen (9 dagen).

Ergens in oktober had ik het er al over – veel kampioenen bij de Masters – maar intussen is het beeld compleet. In volgorde (ratings 1 januari, positie tussen haakjes) gaat het om Carlsen (1), Caruana (2), Mamedyarov (3), So (6), Kramnik (7), Svidler (10), Anand (11), Karjakin (14), Giri (15) , Wei (22), Matlakov (32), Hou (64), Adhiban (96) en Jones (127). Geen discussie over de eerste tien, u kent ze voldoende en ze staan niet voor niets zo hoog, maar misschien toch een toelichting bij de laatste vier. De 26-jarige Maxim Matlakov, één van die vele jonge Russische talenten, debuteert in Wijk aan Zee. Hij was heel succesvol in 2017, maar verloor op het laatst enkele pluimpjes in de Russische Superfinale in december. Yifan Hou, nummer 64 op de (algemene) wereldranglijst, maar het onbetwiste nummer 1 bij de vrouwen, heeft het circus van het dameswereldkampioenschap (World Cupje winnen) vaarwel gezegd en kiest bewust voor ‘open’ tornooien en de sterkst mogelijke tegenstand. Met haar 23 lentes heeft ze duidelijk nog progressiemarge. Ze nam al drie keer deel. Baskaran Adhiban was zowat de sensatie vorig jaar. In 2016 had hij de Challengersgroep gewonnen en daarmee zijn plaats in de Masters van 2017 verkregen, maar dan wel als laagste ELO. Ammehoela, dacht hij daarover,  en verraste met de ene bizarre opening na de andere, en vooral de trefzekerheid waarmee hij z’n keuzes al spelend verantwoordde, met een 3^de stek als verdiende beloning. Die zien we graag terug, natuurlijk. Vorig jaar won Gawain Jones het Challengerstornooi, na een spannende strijd met vier concurrenten, en dus verdiende hij op z’n beurt de promotie naar de groep van de Masters. De regerende Britse kampioen mag nu op z’n beurt een Adhibanneke proberen te doen, in een confrontatie met (een groot stuk van) de wereldtop.

De Challengers worden aangevoerd door de 23-jarige Indiër Santosh Gujrathi Vidit (34), voor de Egyptenaar Bassem Amin (49), de eerste Afrikaan die (even) de kaap van 2700 ELO heeft kunnen  ronden, de Pool Michal Krasenkow (74) de Rus Anton Korobov (102), de beloftevolle jonge Duitser Matthias Blübaum (128), de Nederlander Erwin L’Ami (141), Amerikaans jeugdtalent Jefferey Xiong (142), vorig jaar mee in de titelstrijd, aanstormend Nederlands familieproduct Jorden van Foreest (151), de hier nog wat onbekende en nog (kers)verse Russische GM Dmitry Gordievsky (166), de Nederlander Benjamin Bok (211), de Noor Aryan Tari (234), onlangs jeugdwereldkampioen (U20), de 16-jarige beste Indische van het moment   en nummer 13 in de dameswereld Dronavalli Harika (814) (of Harika Dronavalli, de info is zeer verwarrend), de jonge Russische Olga Girya (892), dame nummer 16, en het tweede Nederlands familieproduct Lucas van Foreest (973), die zijn plaats verdiende door vorig jaar de hoogste amateurgroep te winnen, voor Praggnanandhaa (zie verder).

In de amateurgroepen vinden we een 50-tal Belgische participanten, te veel om allemaal op te noemen, met o.m. een reeks Beukema’s, onze eigenste Kenneth Cauwenberghs (in nine-round 6) en Frank Schrickx (in nine-round 4), en de familie Vanduyfhuys, met Daria (in-nine round 3) en broertjes Ilja en Igor.

Ongelooflijk maar waar, dat sommige luitjes mopperen: “Er ontbreken nogal wat topnamen, toch?” Dat is zo, en daarom kijke men verder dan de eigen neus lang is, m.n. tot in Gibraltar: op het TRADEWISE GIBRALTAR CHESS FESTIVAL (21 januari – 01 februari 2018) is namelijk ook véél schoon volk aanwezig.

Er wordt gespeeld in vijf groepen: Masters, Challengers A en B en Amateurs A en B. De Masters zijn met ruim 250 deelnemers. Een overzicht van het veld, volgens de wervende typering op de officiële site:

– Om te beginnen een pak “super-elite and highly rated professionals”, bv. nrs. 1-7 en 9-16:

Aronian, Vachier-Lagrave, Nakamura, Navara, Harikrishna, Vitiugov en Ivanchuk, en (Hao) Wang, Adams, Rapport, Cheparinov, Gelfand, Dubov, Howell en Short.

Anekdotisch Interessant in dit lijstje zijn Cheparinov en Short. Die twee hadden namelijk een serieuze akkefiet op het Corustornooi van 2008 (het Tata Steel van toen). Bij het begin van de onderlinge partij weigerde de Bulgaar tot tweemaal toe Short een hand te geven. De verbouwereerde Engelsman riep er de scheidrechter bij, die het reglement toepaste: winst voor Short. Natuurlijk ging Cheparinov, via coach Silvio Danailov, een niet bepaald onbesproken figuur, in beroep en middels een louter formeel knievalletje (hij zou nu wel een handje geven) werd daarbij zelfs verkregen dat de partij alsnog op de rustdag zou worden gespeeld. Short ziedend, want de Bulgaarse snoodaard komt er tegenreglementair zowat gratis vanaf en hijzelf mag er zijn rustdag en zijn gemoedsrust voor inleveren. Uiteindelijk kunnen vrienden hem overhalen toch te spelen, en hij neemt gepast wraak door Cheparinov, voor sfeer en gezelligheid, een mooie ronde nul te serveren. De reden voor het Bulgaarse wangedrag, overigens, zou zijn geweest dat Short zich een tijd voordien nogal negatief had uitgelaten over de Bulgaarse kant van het beruchte toiletincident in de WK-match tussen Kramnik en Topalov in 2006, waarin Topalov en, alweer, Silvio Danailov een heleboel misbaar hadden gemaakt over het veelvuldig “en dus verdacht” toiletbezoek van Kramnik. Die liet uit protest de 5^de partij schieten, maar hij won uiteindelijk toch nog in de tiebreak. Tussen de heren is het nooit meer goedgekomen: er kan geen handje meer af, en hoe onreglementair ook, zolang niemand klaagt of protesteert, gebeurt dat wat in feite niet gebeurt straffeloos. Benieuwd of Cheparinov en Short alweer vriendjes zijn geworden. 

– Daarnaast “a high proportion of the world's best female players” (met startnummer):

Ju (46), (Anna) Muzychuk (49), Kosteniuk (52), Lagno (54), (Mariya) Muzychuk (64), Lei (68), Dzagnidze (72), Batsiashvili (79), Gunina (81) en Goryachkina (85).

Oké, de dames zijn voor velen misschien wat minder bekend dan de heren, maar als u de voorbije weken onze rapportering een beetje hebt gevolgd, dan hebt u 9 van deze 10 namen allemaal één of meer keren weten noemen (enkel Batsiashvili is ‘nieuw’).

Tot slot “many top-ranked juniors” (t/m 20 jaar):

Duda (8), Gledura (31), Esipenko (47), Pichot (58), Deac (59), Moroni (62), Nihal (70), Abdusattorov (73), Praggnanandhaa (74) en Steinberg (75).

Nauwelijks een homogene categorie, want er zijn (bijna) 20-jarigen bij zoals Duda en Gledura en snotneusjes van amper 12, zoals wonderkind Praggy, of 13, zoals Nihal en Abdusattorov. Hou die laatste drie in de gaten, trouwens, er wordt gejaagd op GM-normen, en vooral wat Praggnanandhaa betreft, kan dat tellen: als hij zijn 2^de norm behaalt, komt hij heel dicht bij de kwalificatie ‘jongste grootmeester ooit’ (nu is dat Karjakin).  

Uit eigen land, m.b. buurschaakkring Borgerhout, zijn er ook drie deelnemers: bij de Masters Stefan Dockx (109) en Andy Baert (201), en bij de Amateurs (A of B) Wim D’Haluin.

Nog even en het kan weer knetteren!