U kende Wenjun Ju (foto links) al, de wereldkampioene sinds mei 2018, geboren en getogen in de Chinese miljoenenstad Shanghai, maar haar opponente (foto rechts) in de finale was u tot nu toe mogelijk nog niet zo bekend. En ach, dan doe ik daar graag een biografisch stukje over, ook al omdat er over haar wel wat te vertellen valt en dat zij, alles in acht genomen, niet zomaar in deze finale staat (en zelfs leidt, met 1,5-0,5). 

Kateryna (‘Katja’) Lagno (ook: Lahno, wat mij bizar lijkt, omdat er in het Russisch echt wel een – niet-zachte – ‘g’ staat) werd geboren in Lviv, helemaal in het westen van Oekraïne, in 1989. Het is nuttig om hier wat achtergrondinfo in te voegen (tussen >> en <<), maar u kunt het overslaan (zelf zou ik dat niet doen, u bijte maar even door) als u zo gauw mogelijk weer bij het geschaak zelf wil zijn. _LEESMEER_

>> Als u niet (meer) piepjong bent, herinnert u zich ongetwijfeld de val van de Berlijnse Muur (die andere zou door Kramnik worden opgetrokken), een maand of wat voor Lagno’s geboorte, in wat toen dus nog de Sovjetunie was. Oekraïne werd pas een paar jaar later onafhankelijk, na de staatsgreep tegen Gorbatsjov en de machtsgreep van Jeltsin, en werd daarmee in één klap het grootste integraal in Europa liggende land. Zoals bekend is onafhankelijk nog niet hetzelfde als geopolitiek invloedvrij, en vandaar het getouwtrek tussen west en oost om Oekraïne aan de eigen kant te hebben. Het culmineerde in de Maidanrevolutie van februari 2014, waarbij het pro-Russisch regime zich te buiten ging aan geweld en vervolgens het pleit verloor, zodat een westers gezind regime kon overnemen. Dat was dan weer een doorn in het oog van het Rusland van Poetin, die binnen de kortste keren de Krim, een oorspronkelijk Russisch schiereiland helemaal in het oosten, binnenviel en kort nadien annexeerde. Ook zat hij achter de opstanden van pro-Russische rebellen in het sterk Russisch-gezinde oosten van Oekraïne, m.n. de zgn. Donbass, oftewel de regio’s Donetsk en Loegansk, die zich zelfs ‘onafhankelijk’ verklaarden, al werd dat nergens erkend (behalve door Zuid-Ossetië, zelf een betwist gebied in het noorden van Georgië). <<

Meestal lees je dat Lagno half Russisch, half Oekraïens is, maar hoe dat ‘biologisch’ (ouders?) precies zit, heb ik nog niet kunnen achterhalen. Feit is dat zij weliswaar het levenslicht zag in het westerse, regeringsgetrouwe deel van Oekraïne (westen en centrum), maar opgroeide in in (het schaakvriendelijke) Kramatorsk in het oosten, vlakbij en tijdelijk in de rebelse regio Donetsk. Na haar jeugde verhuisde zij trouwens naar Donetsk zelf. Of het allemaal heel politiek moet worden opgevat, zoals bij landgenoot Sergey Karjakin (jawel), die heel erg pro-Poetin  en voor een Russisch gezind Oekraïne is, of louter pragmatisch, weet ik niet, maar samengevat kun je zeggen dat Lagno geboren is in de Sovjetunie, Oekraïens werd na de onanhankelijkheid en Russisch sinds de roerige dagen van 2014. Wat schaken betreft, vertaalt dat zich als spelend voor Oekraïne tot 2014 en sindsdien spelend voor Rusland. Zij heeft ook (nog maar) enkel de Russische nationaliteit, want Oekraïne erkent geen dubbele nationaliteit.

De naam Karjakin viel al. Er zijn meer overeenkomsten dan het ex-Oekraïens en nu-Russisch aspect. Zowel Karjakin als Lagno waren schaakwonderkinderen: hij werd de jongste GM aller tijden (12 jaar, 7 maanden), zij de jongste WGM (12 jaar, 4 maanden, 2 dagen), vóór de legendarische Judit Polgar. Beiden kunnen in hun CV een (eind)strijd om de wereldtitel opnemen: Karjakin in 2016, Lagno nu. Misschien niet heel vroeg – zij wordt 29 in december – gelet op haar furieuze opmars als jong schaakmeisje. De anekdote mag hier niet ontbreken: als 11-jarige kwam ze in de 6^de ronde van een blitztornooi uit tegen the one and only Viktor Kortsjnoi, die al vijf-op-een-rij had laten optekenen. Toen die helemaal niets uit de opening wist te puren, stelde hij remise voor. Tot zijn verbijstering wou de kleine Katja er niet van weten en dat gaf ze woordenloos te kennen door alvast de dame naast het bord in de handen te nemen, met het oog op de nakende promotie. Kortsjnoi, verbluft door zoveel brutaliteit, slaagde er uiteindelijk nog wel in om de remisehaven te bereiken, maar inwendig moet hij wel hebben staan koken.

Heel verrassend is het dus niet echt, dat zij nu een greep doet naar de oppergaai. Dat dat ooit zou gebeuren stond in de sterren geschreven, als het ware. Wordt dit haar moment de gloire?