Nog maar een handvol uren geleden blies een berichtje van Lino (gevolgd door eentje van Jan ) mij pardoes van m’n stoel: “tiskramnik” gonsde het nog door mijn arme hoofd, terwijl ik verdwaasd rechtkrabbelde. Nu wordt wel beweerd dat uw verslaggever zo’n beetje een Kramnik-fan zou zijn, _LEESMEER_dus waarom valt hij bij deze dan van z’n stoel? Fan, dat is wel wat zo, zij het dan niet zozeer vanwege mijn toch wel bijzonder en uniek inzicht in de schaaktalenten van de oud-wereldkampioen, want dan zat ik hier niks te schrijven maar had ik op z’n minst een schaakrubriek in Knack, als wel omdat Vladje bescheiden edoch beslist de vloer had aangeveegd met de grote Kasparov, en natuurlijk nadien is blijven presteren, tot nu. Maar ook een fan valt van z’n stoel als zijn idool op een dergelijke manier het kandidatentornooi wordt ingesjeesd.

Ilya Merenzon, CEO van AGON (of World Chess by AGON Limited), stelde 1) dat met Kramnik het kandidatentornooi de sterkst mogelijke bezetting zou krijgen en derhalve de beste kans op de sterkst mogelijke uitdager van Carlsen, en 2)  dat de keuze vóór het laatste Grand Prix-tornooi werd bekendgemaakt met het oog op de voorbereiding en de vastberadenheid van de resterende kanshebbers in dat tornooi. Even counteren: 1) hoe relatief ook, volgens de live ratings zijn Mamedyarov en Vachier-Lagrave op dit moment ‘sterker’ dan Kramnik, en 2) die spelers hebben in de verste verte geen prikkel nodig en zijn voortijdig uitgeschakeld, met of zonder spelen nota bene, voor de wild card waarvoor zij desgevallend ook in aanmerking hadden kunnen komen. Fair is anders.

Kortom, fan of niet, hier is iets aan de knikker dat verrassend onfris ruikt, en dat zint ons niet zo, om het beleefd te verwoorden. Op Merenzons idiote motivatie ga ik het verder niet te veel hebben, wegens te belachelijk voor woorden, maar een tweetal vraagjes lijken mij wel aan de orde.  

(1) Wat levert het op en voor wie?

Andrey Filatov, de president van de Russische Schaakbond (Russian Chess Federation) liet weten dat hij blij was met de keuze, o.m. omdat Kramnik al 20 jaar in de top 3 staat (que?) dat hij heel populair is bij z’n collega’s (nu vast nog meer dan voordien) en dat z’n deelname ongetwijfeld zal zorgen voor meer aandacht (de anderen zijn zo oninteressant) en dramatische spanning (Kramnik die voortdurend naar het toilet moet). Hij liet niet na om de (enigszins verbijsterde) wereld te attenderen op het feit dat Kramnik nu de tweede Russische deelnemer aan het kandidatentornooi is en dat Grischuk “met wat geluk” de derde kan worden. Ten slotte sprak hij de hoop uit dat een van de deelnemende Russen er zou in slagen “to capture Berlin”, een mid-20^ste-eeuwse metafoor die sinds 1989 niet meer is voorgekomen, tenzij in Leonard Cohen’s magistrale Berlijnsong “First we’ll take Manhattan (then we’ll take Berlin)”, m.a.w. het kandidatentornooi ook zou winnen. Kortom, met Kramnik zijn alvast de Russen niet ontevreden.

Terloops nog even over Filatovs enigszins van de pot gerukte argumenten. Sinds 2000 (geen info over daarvoor, dus maar 17 jaar) stond Kramnik geregeld in de top 3, maar lang niet altijd. Correcter zou zijn: 17 jaar in de top 11. Hetzelfde geldt trouwens voor Anand, die bovendien Kramnik heeft onttroond en vervolgens nog een keer verslagen, die een hogere beste rating heeft en die op z’n bijna 49 nog vrijwel even sterk presteert als de 42-jarige Kramnik, faut le faire. Verder kan ik mij voorstellen, weliswaar zonder cijfers, dat ‘populaire’ Vlad het ter zake niet haalt bij de immer minzame Vishy, maar ik heb mijn twijfels over  het voorstellingsvermogen van Filatov. Ook kwestie “meer aandacht en dramatische spanning” kun je niet volhouden, met je gezicht in de ernstigst mogelijke plooi, dat Anand ook maar één grein zou moeten onderdoen voor Kramnik. Kortom, Filatovs redenering is cul de sac, en nog geen klein beetje.

Ook FIDE-president Kirsan Iljoemzjinov moet tevreden zijn. Eerder vertelde ik al over de door zijn adjunct Georgios Makropoulos uitgelokte stemming op het FIDE-congres in Antalya (zie WC1 en WC3), waar Iljoemzjinov  een 37-20 (en 2 onthoudingen) tegen zijn persoontje op z’n voorgevel kreeg. De enige van zijn 12 (twaalf!) vicepresidenten die hem nog steunde, was diezelfde Andrey Filatov van hierboven. Het kan dan ook moeilijk verbazen dat AGON (of ‘World Chess by Agon Limited’), dat volgens diverse bronnen (o.a. Pein, Short, zie WC3) gewoon een vehikel van Iljoemzjinov is, bij monde van zijn CEO Ilya Merenzon (zie WC2) de wild card aan uitgerekend een Rus toekent. Weliswaar is die Rus – het zou er nog moeten bijkomen – niet helemaal ongeloofwaardig (merites zat, daar niet van), de heren Svidler, Matlakov, Nepomniachtchi … zouden zonder twijfel (nog) minder aangewezen zijn, maar de voortijdige keuze maakt Kramnik als kandidaat ook bepaald verdacht: geen mens die z’n hand ervoor in het vuur steekt dat dit zuivere vodka is.  

(2) Wie is de pineut?

In eerste instantie zijn dat natuurlijk de vier resterende kanshebbers uit de Grand Prix-cyclus, maar niet op en top op dezelfde manier. Radjabov en Vachier-Lagrave weten nu dat geen wild card hen nog kan redden als ze zich niet kwalificeren middels de laatste Grand Prix. Geen enkele andere speler heeft z’n kansen waargenomen (of niet) met die kennis of in die omstandigheden. Merenzons stelling dat de bekendmaking z’n impact zou hebben op de spelers is hemeltergend: alsof Radjabov en Vachier-Lagrave niet sowieso alles op alles zouden zetten om zich te kwalificeren. Voor de andere twee kanshebbers, Mamedyarov en Grischuk, is het zo mogelijk nog tergender, want zij komen helemaal niet meer in actie en moeten de wild card, hoe onzeker die voor hen ook was, aan hun neus zien voorbijgaan, zonder dat ze er nog iets aan kunnen doen.

Daarnaast is zowat iedereen de pineut, behalve de Russen. Het is duidelijk dat zij maar wat graag opnieuw een Rus op de troon zouden willen zien, en dat de Russische connectie (Rusland en een boel ongure figuren zoals Iljoemzjinov, Merenzon, Filatov …) ten dele openlijk en vooral heimelijk in die zin opereert. Maar we zijn vooral de pineut, omdat nu wel duidelijk is dat we nog lang niet van Iljoemzhinov en co. zijn verlost. Het machtsspel dat de schaakbobo’s opvoeren is een spuuglelijk, verdorven en bijzonder slecht theaterstuk met, helaas, een onbekend aantal bedrijven.