Het is de voorbije weken bepaald druk geweest, met de eigen deelname aan het tornooi van Brasschaat aan de ene kant, en de razendsnelle opeenvolging van internationale topevenementen aan de andere kant. En dan komt een mens niet gauw aan schrijven toe en holt hij hopeloos achter de feiten aan. Ach, een update of twee houdt de lezer tevree, toch? Tussendoor – want er staat weer ander groots op stapel – doen we dus enkele inhaalmanoeuvers, zodat u weer helemaal mee bent, en vanaf maandag (9/9) houden we een oogje in het zeil van de nieuwste World Cup. Maar eerst gaan we naar Rusland. _LEESMEER_

De Superfinales van het Russische kampioenschap hadden dit jaar plaats op twee locaties, eerst Votkinsk (10-11 augustus), een industriële stad in de Russische autonome deelrepubliek Oedmoertië, en dan Izjevsk, de lokale hoofdstad (13-23 augustus). De namen zullen u niets zeggen, en alles wat errond ligt (Basjkirostan, Tatarije/Tatarstan, Kirov en Perm) klinkt al even onbekend, dus ik volsta met: het hele boeltje ligt nog net aan deze kant van de Oeral (en zoals u uit uw schooltijd weet: in Europees Rusland, dus), de beide steden op pakweg 1200 km ten oosten van Moskou. Weetjeswaard is misschien wel dat men in Votkinsk speelde in het Huis-Museum van de wereldbefaamde componist Pjotr Tsjajkovski, die hier geboren werd, en dat in Izjevsk ene Michail Kalasjnikov z’n beroemde AK-47 ontwikkelde en produceerde, en er ook overleed. Een opvallend contrast: in de stad van de wapenfabrikant speelde men in het Internationale Vriendschapscentrum …

Dat Rusland een toonaangevende schaaknatie is, is een open deur, maar je merkt het aan het deelnemersveld: de mannelijke participanten figureerden tussen 2757 en 2650 ELO (gemiddeld 2688): Artemiev (2757), Vitiugov (2728), Matlakov (2710), Tomashevsky (2706, en winnaar in 2015), Jakovenko (2704), Inarkiev (2682), Fedoseev (2671), Alekseenko (2668), Motylev (2668, en winnaar in 2001), Dreev (2662), Sarana (2655) en Predke (2650). U kende ze nog niet allemaal? Shame on you, maar u was niet alleen: van de laatste twee had ik ook nog niet echt gehoord.

De dames, ook geen onfraai gezelschap, werden aangevoerd door de winnares van het Kandidatestornooi en dus WK-uitdaagster Goryachkina (2564), wereldwijd nummer 3 en al twee keer Russisch kampioene, gevolgd door (9) Kosteniuk (2507, en tweevoudig winnares), (12) Gunina (2497, en drievoudig winnares), (16) Kashlinskaya (2491), (22) Girya (2462) en (25) Pogonina (2457, tweevoudig winnares en regerend kampioene). Ter vergelijking: bij de heren is er maar één specimen dat in de top 25 staat. Verder Bodnaruk (2429), Shuvalova (2419), Tomilova (2376), Charochkina (2352), Potapova (2335) en Shafigullina (2332), op een paar na ook voor mij nog nieuwe namen.  

Na de twee ronden in Votkinsk voerden, allen met een plus-1-score, Inarkiev en Alekseenko de stand aan bij de heren en Kosteniuk, Girya en Pogonina bij de dames, al vielen daar meer beslissende partijen. Twee ronden later waren de eerste leiders bij de heren vervangen door het trio Artemiev, Matlakov en Predke, met 2,5/4, terwijl Girya alleen overbleef bij de dames, met 3,5/4. Op de 2^de rustdag, na ronde 7, hadden de heren ook nog maar één leider: nu was het Tomashevsky, die met 4,5/7 een vijftal met bijna alle voormalige nummers 1 voorafging. In de damesgroep beende Girya stevig door, naar 6/7, maar Pogonina, de winnares van vorig jaar, bleef hardnekkig in haar spoor, met 5,5/7 en een vol punt voor de volgende achtervolgsters.

Tomashevsky bleef maar één beurt alleen op 1. Eerst kwam Vitiugov langszij, een ronde later ook Inarkiev. De score evenwel was veeleer bescheiden: 5,5/9. Matlakov en Alekseenko volgden op een half punt, favorieten als Fedoseev, Artemiev en Jakovenko zaten kansloos in de onderste helft. Dan ging het er bij de dames iets wilder aan toe. Eerst won Girya van Tomilova, terwijl naaste concurrente Pogonina zich verslikte in een gretige – want twee nederlagen op rij – Kosteniuk. Anderhalf punt los, wat kon haar nog gebeuren in drie ronden? Vervolgens beet Girya echter in het zand tegen WK-uitdaagster Goryachkina, als enige nog ongeslagen, en kwamen Pogonina en Kashlinskaya met een onderlinge remise weer een halfje dichterbij. Dat drietal bezette ex-aequo de 2^de stek, op een punt van leidster Girya, ondanks die nederlaag nog behoorlijk comfortabel los van de achtervolgsters.

In de voorlaatste ronde werd het mannentrio teruggebracht tot een duo: Inarkiev verloor, de twee anderen speelden telkens remise. Tomashevsky en Vitiugov op een zucht van eindwinst, maar het viertal op een half punt, Matlakov, Inarkiev, Alekseenko en Predke was nog lang niet kansloos, te meer omdat de laatste twee het uitgerekend tegen de leiders mochten gaan opnemen. Voor de achtervolgers zou het kunnen volstaan om mee op 1 te komen: in een play-off is alles nog mogelijk.

intussen knabbelde Pogonina een halfje van haar achterstand op Girya weg middels een fraaie zege op Gunina, terwijl Kashlinskaya verloor en Goryachkina niet verder kwam dan remise. Het kon dus weer uitdraaien op een play-off, en wel tussen dezelfde twee dames als vorig jaar, met als hamvraag: herhaling (Pogonina won toen) of revanche (Girya wint nu)? Maar misschien kon Girya het ook in één keer afmaken, met een zege in de laatste ronde?

Bij de heren waren diverse scenario’s mogelijk: de eerste zes hadden allemaal nog kans op de eindzege, al dan niet via play-off(s). Matlakov en Inarkiev, beiden op een halfje van het leidende duo, lieten er alvast geen gras over groeien: winst in 30 zetten. Het moet wel gezegd: de eerste deed dat redelijk zuiver, omdat tegenstander Predke de stelling verkeerd inschatte en de aanval te laat zag komen, de tweede ging door de diepste miserie tot veteraan Dreev de draad kwijtraakte en even later ook de partij. In Vitiugov–Sarana bleven de deuren 59 zetten lang potdicht: de ene leider kwam dus op hetzelfde schavotje als de vroege winnaars van daarnet. De andere leider, Tomashevsky, en de laatste van de vier achtervolgers, Alekseenko, maakten er een pittiger gevecht van, waarin de eerste een aantal keren de onmiddellijke winst in handen had, maar zijn alternatieven waren goed genoeg om het voordeel uiteindelijk ook te converteren. Zodoende verzekerde Tomashevsky zich met 7/11 van de eindwinst, de tweede al, en was een play-off overbodig. Op de plaatsen 2-4 eindigden, telkens met 6,5/11, Vitiugov, Matlakov en Inarkiev.

Werd alle spanning bij de heren in de laatste ronde uitgewerkt, dan deden de dames daar nog een voortreffelijk schepje bij. Dat Pogonina haar laatste partij won, van de jonge en laagst geplaatste Shafigullina, was geen verrassing en kon dat ook niet zijn voor Girya, maar die koos wel snel voor veiligheid tegen Potapova: met remise had ze minstens een play-off in handen. Anderzijds: drie ronden voor het einde stond ze anderhalf punt los, dan één, dan een half en nu … geen. Zo’n terugval en bovenop de (verloren) play-off van vorig jaar in gedachten, ik zou het niet als bemoedigend omschrijven. Dan stond Pogonina mentaal toch in betere papieren, zou je denken: een kennelijk verloren zaak rechtzetten met een ijzersterke eindspurt en weten dat je je opponent vorig jaar ook al aankon in de play-off … Achter dat duo verzekerde Goryachkina zich alvast van een enige 3^de plaats, met 7,5/11.

Ook de play-off van dit jaar werd een thriller. In de eerste rapidpartij (15’+10”) liet Pogonina een gevaarlijke aanval toe, die ze ternauwernood wist te overleven, maar toen het evenwicht weer min of meer was hersteld, beging ze een nieuwe en nu wel fatale blunder: 1-0 voor Girya. Remise zou nu volstaan, maar die gedachte leidt wel eens tot (te) passief spel en deed dat ook hier. Poginina kreeg zowat alle tijd van de wereld om haar stelling op en uit te bouwen en toen het zover was, had Girya nog maar een kaartenhuisje over: 1-1 dus, en zoals de tornooiregels stipuleerden, zou een Armageddonspel nu beslissen. Girya, die wit had geloot en moest winnen, streefde beheerst naar de betere of dominante positie, Pogonina liet zich niet meteen van de wijs brengen en behield de spanning, kwestie van toe te slaan als haar opponente een stapje te ver ging. Desondanks kwam wit echt wel beter te staan, maar toen zette ze een vol stuk in. Een kans die Pogonina pardoes negeerde, en vanaf toen gierden de zenuwen door de kelen. Girya had wel de betere papieren, maar of het volstond? Zoveel zetten later – ze had intussen een 2^de pion bemachtigd – was het de beurt aan haar opponente om een stuk “aan te bieden”: Pogonina liet simpelweg haar paard instaan en Girya keek het gegeven ros niet in de bek! Enkele zetten later was het voorbij. Allereerste eindwinst voor Girya, en revanche voor vorig jaar, Pogonina, knap tweede en gestrand op een zucht van een geprolongeerde titel, en Goryachkina, die straks om de wereldtitel speelt tegen regerend wereldkampioene Ju, sterk – als enige ongeslagen – derde.