Zoals je waarschijnlijk wel weet, onderhoud ik een website over Belgische schaakgeschiedenis. Lange tijd was het oudste toernooi dat ik daarop besprak een match tussen Staunton en von der Lasa, toenmalige wereldtoppers, die in 1853 te Brussel gespeeld werd.

Tot ik in een stokoud schaaktijdschrift, Le Palamède van 1845, een uitvoerig verslag vond van een match tussen de heren Laigle en Michaëls, die door de auteur kampioen van Frankrijk respectievelijk België werden genoemd. Michaëls? Nooit van gehoord! Dus een duik in de archieven drong zich op. Voor een uitvoerig archievenonderzoek ben ik niet bevoegd én te lui, dus ik heb mij beperkt tot wat ik ken en kan: snuffelen door oude gazetten. Gelukkig heeft ons mannetje een duidelijk spoor achtergelaten. Voornamelijk van rechtszaken.

Zo vocht hij op 22 maart 1836 een duel uit met ene Lefebvre die met een kogel in de schouder werd geraakt. Nog geen half jaar later is het alweer goed raak: bij een Vlaamsgezinde vergadering te Brussel raakt Michaëls slaag met politiecommissaris Courouble, die net niet in het kanaal wordt gekeild. Michaëls wordt gearresteerd, waarbij hij op zijn beurt hardhandig wordt aangepakt, en vliegt voor twintig dagen de bak in.

En dat is nog maar één jaar! Het blijft zo door gaan: een duelletje hier, een handgemeentje daar, rechtszaak na rechtszaak. Er gaat geen jaar voorbij of een nieuwe zaak Michaëls verschijnt in de kranten, niet zelden op de voorpagina. Dus als je je nog eens ergert aan het tinkelen van je tegenstander zijn theelepeltje: het had erger kunnen zijn. Pas eind jaren 1840 neemt dat af. Dat was kort nadat zijn naam in schaakcontext begon te verschijnen. Toeval of kan schaken een mens kalmeren?

Dankzij de berichten over al die rechtszaken komen we één en ander te weten over Michaëls. Zo blijkt zijn voornaam Philippe-Joseph te zijn en blijkt hij geboren te zijn te Gent, vermoedelijk in 1793. In de jaren 1840 en waarschijnlijk al iets eerder woonde hij in Sint-Joost-ten-Node. In zijn jongere jaren was hij luitenant bij de kurassiers, later werd hij hoofdredacteur van Les Euménides (en geraakt tijdens een operavoorstelling op de vuist met een concurrent). Wat er verder van hem geworden is weet ik niet. Op 14 juli 1880 overleed ene Michaëls te Brussel op de leeftijd van 85, wat bijna klopt met die geboortedatum van 1793. Was hij het?

En scháákte hij soms ook? Ja, af en toe. Zoals toentertijd gebruikelijk was, speelde Michaëls voornamelijk gelegenheidspartijtjes. De enige echte competities waren matches. Ziehier wat ik op dat gebied heb kunnen:

• Januari 1844. Match (of gewoon een reeks vrije partijen?) tegen van der Hoeven. Condities onbekend. (+12,-2,=1).
• Januari 1844. Match tegen Laigle in Valencijn naar zeven winstpartijen. Gewonnen (+7,-3,=1).
• Februari 1844. Match tegen van der Hoeven in Brussel naar vijf winstpartijen. Gewonnen; details onbekend.
  (Er werd ook een match naar vijf winstpartijen gespeeld in een soort proto-Fischerrandom. Die match heeft Michaëls verloren.)
• Juni 1845. Match tegen Laigle in Brussel naar zeven winstpartijen. Gewonnen (+7,-6,=1).
• December 1851. Match tegen Deacon in Café Suisse te Brussel. Verloren (+2,-7,=4).

Er zijn mij een twintigtal partijen van Michaëls bekend. Ik laat er hierbij eentje volgen uit zijn tweede match met Laigle. Het is zeker niet de beste partij van hem of zelfs uit die match, maar het is wel de meest negentiende-eeuwse.