Terwijl poule A van het Kandidatestornooi dinsdag (25/10) van start ging in Monaco werd bekend dat poule B zou plaatsvinden van 28/11 tot 11/12 in Xiva, een antieke woestijnstad van ten minste 2500 jaar oud in “het zuiden van het noordwesten” van Oezbekistan. Een gekke plaatsbepaling? Ja, maar het westelijke deel van het land  ligt noordelijker dan het oostelijke en heet dus (volgens wikipedia) het noordwesten, terwijl de stad zelf helemaal in het zuiden ligt van dat deel, vrijwel vlakbij de grens met Turkmenistan in het zuiden. Dan kun je eigenlijk net zo goed spreken van het zuidwesten, ook al ligt dat noordelijker dan het oosten. Ik vind het alleszins bizar dat een stad vlakbij de zuidgrens van het land gesitueerd wordt in “het noordwesten”, maar goed, u weet nu alvast waar Xiva ongeveer ligt, en meer moet dat niet zijn – een mens geraakt anders helemaal het noorden kwijt.

Een kleine maand dus nog voor poule B van start gaat, maar intussen is de eerste fase in poule A, de (eerste twee) kwartfinales, achter de rug. Die bestonden uit twee matches van telkens vier partijen (en zo nodig een tiebreak) tussen Tingjie Lei en Mariya Muzychuk enerzijds en Humpy Koneru en Anna Muzychuk anderzijds. In beide gevallen werd de start niet gemist.

De witspeelsters trokken op dag 1 meteen met succes van leer, ten nadele van de beide zusjes Muzychuk. Koneru verraste Anna in een onschuldig ogend Aangenomen Damegambiet in niet meer dan 24 zetten. Toen de Oekraiënse iets te optimistisch de h2-pion wegsnoepte, kreeg ze pardoes een hoogstaand staaltje tactiek over zich heen dat haar in een vijftal zetten tot opgave dwong. Mariya verging het niet beter tegen Lei, al duurde die confrontatie 53 zetten, ruim twee keer zoveel dus. De Chinese trok al snel het initiatief naar zich toe, won een pion, wist in een almaar betere stelling dameruil af te dwingen en ook een tweede pion te winnen, en wist vervolgens haar enige zwakte (f2) permanent veilig te stellen. Mariya drong nog wat aan, maar Lei was niet meer te verontrusten. Twee partijen en telkens beslissend: een prima start voor de winnaressen, maar de anderen (de verliessters?) hadden nog wel drie kansen om terug te slaan.

Je mag er wellicht niets achter zoeken – hoe gemeen zijn die vrouwen? – maar het leek wel psychologische oorlogsvoering in het kwadraat toen zowel Lei als Koneru in hun tweede partij tegen de op verlies staande Oekraïense zusjes Muzychuk uitgerekend opteerden voor de Petrov (Petroff), aka de Russische verdediging. Op een piepklein initiatief na wist Mariya er tegen Lei niets van te maken – remise in 40 zetten – terwijl Anna zich bijna verslikte in het ogenschijnlijk tamme spel van Koneru, toen ze onterecht de zaken dacht te kunnen gaan forceren. In plaats daarvan kwam ze in moeilijkheden, maar liever dan een stapje terug te zetten met een pion minder ging ze bijna wild in de aanval. Koneru zwichtte onder de dreigingen en liet haar voordeel verzwinden, en middels wat geoffer in de buurt van de zwarte koning dwong Muzychuk eeuwig schaak af. Zijden draadje of het was 2-0 geweest. 

Dag 3 en tweede witpartij voor de beide leidsters. Deze keer een Geweigerd Damegambiet tussen Koneru en Anna Muzychuk, m.b. het Halfklassiek Damegabiet aka Semi-Tarrasch met 5. cxd5. De dames volgden de beruchte partij Sevian–Niemann uit het recente Amerikaans kampioenschap, u weet het nog, met het bizarre ‘onthoofde koning’-incident, tot Anna afweek op de 18^de zet. Wat volgde leverde niets op, ook al oogde zwart in het resulterende eindspel iets maar verwaarloosbaar beter. Opnieuw remise dus. In de andere en Slavische partij had Lei het 30 zetten lang heel comfortabel, maar toen verloor ze de draad in hoe ze de druk het best kon opschroeven. Die besluiteloosheid gaf Mariya eventjes vleugels en bij de tijdcontrole stond ze zo goed als op winst. Maar ze onderschatte haar kansen en één onnauwkeurigheid later kon Lei weer opveren en alsnog remise uit de brand slepen. Een gemiste kans die nog zuur kan opbreken. Beide Muzychuks nu in een must-winsituatie.

Konden de Oekraïense zussen, beiden met wit in de 4^de en laatste reguliere partij, de bakens nog verzetten en de bordjes finaal gelijk hangen? Opnieuw opteerden hun opponentes voor de Russische verdediging aka Petrov, die de reputatie heeft een remiseopening te zijn, en in de gegeven omstandigheden dus een goede keuze voor zwart. Maar die reputatie ligt de laatste jaren toch enigszins aan diggelen, want het wil geregeld spetteren in deze opening, waarin ook wel een heleboel nieuws is naar voor gekomen. Mariya Muzychuk, mocht ze al gerekend hebben op wat gebibber van Lei na de bijna-nederlaag van gisteren, wist de Chinese op geen enkel moment te verontrusten en eigenlijk stond al voor zet 20 vast dat wit helemaal niets had en remise onafwenbaar was. Mariya speelde nog door tot zet 43 – bij je laatste kans geef je niet op voor er zelfs niet meer kan geblunderd worden – maar wist ook wel dat ze het niet meer zou halen. Lei dus de eerste halve finaliste en exit de jongste Muzychuk, voormalig wereldkampioene (april 2015-maart 2016), uit de tijd dat de titel het ene jaar in een groot knock-outtornooi en het andere in een match met een uitdaagster werd betwist (ze werd onttroond door Yifan Hou).

Zus Anna pakte het anders aan. Ze slaagde erin een stelling op het bord te brengen die strijd beloofde, met alle stukken op het bord en kansen om op winst te spelen. Koneru had er moeite mee en verloor meer en meer het evenwicht, mede door een fors aanzwellende tijdnood. Even nog haperde Anna serieus, maar met een bereknap kwaliteitsoffer wist ze haar misstap te herstellen en de partij opnieuw beslissend in handen te nemen. Koneru pruttelde nog een 20-tal zetten tegen, maar vergeefs. In de tweede partij had ze een 2-0 voor het rapen, na de vierde is het gewoon 1-1. Een tiebreak moet nu de beslissing brengen. Eerst 4x rapid (15’+10”), bij 2-2 2x blitz (5’+3”) en als dat nog niet volstaat, zoveel snelle blitzspellen (3’+2”) als nodig.

De eerste twee rapids verliepen gelijkopgaand. Anna, met wit in de eerste partij, week niet af van haar eerdere openingskeuze en kreeg dus nogmaals Russisch te verwerken. Geen van beiden kon echter de ander in gevaar brengen. Partij 2 was opnieuw een Halfklassiek Damegabiet aka Semi-Tarrasch, en ook hier kon niemand de ander verontrusten. In de derde partij – Koneru bleef consequent Russisch spelen – nam Anna al snel het heft in handen, flirtte nadrukkelijk met de zege, die ze ook een paar keer verkwanselde, kreeg nog een kans, maar ook die liet ze de mist ingaan, zodat Koneru de boel kon redden met eeuwig schaak. Als je niet scoort voor open doel … Psychologisch een opsteker voor Koneru, maar zou dat volstaan? De laatste rapidpartij begon met dezelfde opening als de tweede, maar ging al snel over in een andere variant, waarin Anna een pion afstond. Koneru kwam op het randje van een vederlicht voordeel, maar blunderde affreus op de 16^de zet, wat haar zonder compensatie een vol stuk kostte. Toen dat van het bord ging, gaf ze meteen op. Een abrupt en teleurstellend einde voor Koneru, die de kwalificatie in het reguliere deel al vrijwel in handen had, maar finaal faalde. In de halve finale, vanaf dinsdag, neemt Lei het op tegen de oudste Muzychuk, Anna, die revanche kan nemen voor de uitschakeling van haar jongere zusje Mariya door de Chinese. Een Russisch-Oekraïense finale is dus nog niet uitgesloten, maar misschien steekt Lei daar in de volgende dagen al een stokje voor …